Talk:Persian proverbs

taboo

Unsourced =

NOTE: These require sourcing before moving them to the main page.

آ،ا

• "آب از دستش نمیچکه."
  • Transliteration: Âb az dasteš nemiceke.
  • Literal Translation: Water does not trickle out of his hand.
  • Literal Translation: Even water doesn't trickle out his hand.
  • Connotation: He is a skinflint. She is tight-fisted.
  • English Equivalent: Short arms, long pockets. First one out the taxi, last one to the bar.

• "آب از سر چشمه گل آلوده."
  • Literal Translation: Water is muddy at the fountainhead.
  • Connotation: The issue is muddled at the core.
  • English Equivalent: It's rotten to the core.

• "آب از آب تکان نمیخوره."
  • Literal translation: The water doesn't move.
  • Connotation: Nothing is disturbed. No waves are made.
  • English Equivalent: All quiet along the Potomac.

• "آب از سرش گذشته."
  • Literal Translation: Water is past his head.
  • Connotation: He has lost his chance; it's over for him.
  • English Equivalent: She's in deep water. He's got in over his head.

• "آب پاکی روی دستش ریخت."
  • Literal Translation: She poured cleansing water on his hand.
  • Connotation: She told him the (bitter) truth.
  • English Equivalent:

• "آب در کوزه و ما تشنه لبان میگردیم."
  • Literal Translation: Water is in the jug, yet we're wandering around with parched lips.
  • Connotation: The solution is under our nose, yet we're searching far and wide for it.
  • English Equivalent: We can't see the wood for the trees

• "آب را گل آلود میکنه که ماهی بگیره."
  • Literal Translation: He makes the water muddy to fish.
  • Connotation: He creates a confusing situation for opportunistic reasons.
  • English Equivalent: He is fishing in troubled waters.

• "آب زیر پوستش افتاده."
  • Literal Translation: Water has seeped under her skin.
  • Connotation: She has become hale. Her appearance has improved.
  • English Equivalent: She is in the pink.

• "آب که یه جا بمونه، میگنده."
  • Literal Translation: When water remains in one place, it spoils.
  • Connotation: Absence of change causes stagnation.
  • English Equivalent: A rolling stone gathers no moss.

• "آبکش و نگاه کن که به کفگیر میگه تو سه سوراخ داری."
  • Literal Translation: Look at the colander telling the pierced serving spoon, "You have three holes."
  • Connotation: Applied when a person mentions the problems of another without seeing his own bigger problems.
  • English Equivalent: The pot calling the kettle black.
  • French Equivalent: C'est la paille et la poutre.

• "آب که از سر گذشت، چه یک ذرع چه صد ذرع ـ چه یک نی چه صد نی."
  • Literal Translation: Once water goes over your head, may it be one zar or hundred zars, may it be one nay or a hundred nays.
  • Connotation: Once one is in deep trouble, the exact magnitude of one's misfortune becomes immaterial.
  • English Equivalent: Might as well be hanged for a sheep as a lamb. In for a penny, in for a pound.

• "آب که سر بالا میره، قورباغه ابوعطا میخونه."
  • Literal Translation: When water flows uphill, frogs sing Abu Ata.
  • Connotation: An event is so improbable that its occurrence is akin to cacophony sounding mellifluous.
  • English Equivalent: Pigs might fly.

• "آب نمی‌بینه و گرنه شناگر قابلیه."
  • Literal Translation: He doesn't see any water; otherwise, he is a skilled swimmer.
  • Connotation: He doesn't find the appropriate occasion to demonstrate his talents and abilities.
  • English Equivalent:

• "آبی از او گرم نمیشه."
  • Literal Translation: No water is heated by him.
  • Connotation: He is not an agent of change. He is not a difference-maker. He provides no support or benefit.
  • English Equivalent: He's a good-for-nothing.

• "آتش که گرفت، خشک و تر میسوزد."
  • Literal Translation: Once fire spreads, the damp and the dry burn.
  • Connotation: Once a situation gets out of hand, the guilty and the innocent get harmed equally.
  • English Equivalent: Fire is a good servant but a bad master.

• "آخر شاه منشی، کاه کشی است."
  • Literal Translation: He who puts on lordly airs winds up hauling hay.
  • Connotation: He who has had his nose in the air bites the dust in the end.
  • English Equivalent: Pride comes before a fall

• "آدم با کسی که علی گفت، عمر نمیگه."
  • Literal Translation: If you talk Ali to him, don't mention Omar.
  • Connotation: Speak in the frame of reference of your audience.
  • English Equivalent:

• "آدم بد حساب، دوبار میده."
  • Literal Translation: One who is poor at finace pays twice.
  • Connotation: One who is inept incurs costs twice as much as necessary.
  • English Equivalent: A fool and his money are soon parted.

• "آدم تنبل، عقل چهل وزیر داره."
  • Literal Translation: A sluggard claims the wisdom of forty viziers.
  • Connotation: He talks the talk but doesn't walk the walk
  • English Equivalent: Great talkers are little doers.

• "آدم خوش معامله، شریک مال مردمه."
  • Literal Translation: An honest broker shares in people's wealth.
  • Connotation: People entrust an honest man with their wherewithals.
  • English Equivalent: Share and share alike.

• "آدم دست پاچه، کار را دوبار می‌کنه."
  • Literal Translation: A hasty man does things twice.
  • Connotation: A slapdash work requires rework.
  • English Equivalent: Haste makes waste. Measure twice, cut once.

• "آدم دست پاچه دوبار می‌شاشه."
  • Literal Translation: A hasty man pisses twice.
  • Connotation: A slapdash work requires rework.
  • English Equivalent: Haste makes waste. Measure twice, cut once. Less haste, more speed.

• "آدم زنده، زندگی می‌خواد."
  • Literal Translation: A living person needs a life.
  • Connotation: Human beings need meaningful lives.
  • English Equivalent: Remember to live before you die.

• "آدم زنده وکیل وصی نمی‌خواد."
  • Literal Translation: A living man doesn't need an heir or an executor.
  • Connotation: He who is alive and well needs no proxies to speak and act for him.
  • English Equivalent: Eat drink and make merry, for tomorrow you might die

• "آدم گدا، اینهمه ادا؟"
  • Literal Translation: So down-and-out, so high-and-mighty!
  • Connotation: For someone who has very little to offer, he makes a great deal of demands.
  • English Equivalent: Beggars can't be choosers. Lying in the gutter, looking at the stars.

• "آدم گرسنه، خواب نان سنگک می‌بینه."
  • Literal Translation: A hungry man dreams of sangak bread.
  • Connotation: Those with meager means dream of riches.
  • English Equivalent:

• "آدم ناشی، سرنا را از سر گشادش میزنه."
  • Literal Translation: A bungler blows into Sorna's bell.
  • Connotation: An incompetent person does not know how to go about doing a task (he blows into trumpet's bell instead of its mouthpiece).
  • English Equivalent: He doesn't know which end is up. Uses wrong end of the shovel.

• "آرد خودمونو ریختیم، الک مونو آویختیم."
  • Literal Translation: We sifted our flour and hung up our sifter.
  • Connotation: I took care of my own business.
  • English Equivalent:

• "آرزو بر جوانان عیب نیست."
  • Literal Translation: Aspiration is not a defect for youngsters.
  • Connotation: It's ok for youths to be dreamers.
  • English Equivalent:

• "آستین نو بخور پلو."
  • Literal Translation: O New Sleeve, eat pilau!
  • Connotation: People admire and value your trappings and outer personalities instead of your inner self.
  • English Equivalent: Don't judge a book by its cover

• "آسوده کسی که خر نداره --- از کاه و جوش خبر نداره."
  • Literal Translation: Comfortable is he who doesn't have a donkey -- He who doesn't know of its straw and barley.
  • Connotation: Lucky are those who don't have too many responsibilities.
  • English Equivalent:

• "آسه برو آسه بیا که گربه شاخت نزنه."
  • Literal Translation: Go slowly, come slowly, lest the cat should gore you.
  • Connotation: Do your work quietly, so that you won't get in trouble. Keep a low profile.
  • English Equivalent: Don't rock the boat. Don't make waves.

• "آشپز که دوتا شد، آش یا شوره یا بی‌نمک."
  • Literal Translation: Between two cooks, the soup becomes either salty or bland.
  • Connotation: Too many decision-makers may doom the outcome.
  • English Equivalent: Too many cooks spoil the broth.

• "آش نخورده و دهن سوخته."
  • Literal Translation: Uneaten soup and burned mouth.
  • Connotation: Applied in situations where one gets in trouble for an action one hasn't committed.
  • English Equivalent:

• "آفتابه خرج لحیمه."
  • Literal Translation: The ewer is cheaper than its solder.
  • Connotation: It's less costly to dispose of an item than to repair it.
  • English Equivalent: It's no use throwing good money after bad.

• "آفتابه لگن هفت دست،اما شام و ناهار هیچی."
  • Literal Translation: Seven sets of ewers and washbowls, but no dinner or lunch.
  • Connotation: Applied when there's a lot of side-preparation/advertisement for an event without any important event.
  • English Equivalent: All fur coat and no knickers

• "آفتابه و لولهنگ هر دو یک کار می‌کنند، اما قیمتشان موقع گرو گذاشتن معلوم می‌شه."
  • Literal Translation: A ewer and a hose do the same thing, but their real values show when they are pawned.
  • Connotation: Goods have value only to those who desire them.
  • English Equivalent: Beauty is in the eye of the beholder.

• "آمدم ثواب کنم، کباب شدم."
  • Literal Translation: I attempted to be benevolent, but I got burnt.
  • Connotation: I was trying to help out, but I got in trouble myself.
  • English Equivalent: No good deed goes unpunished.

• "آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد."
  • Literal Translation: He tried to pluck her eyebrow, but blinded her eye.
  • Connotation: He tried to solve a simple problem, but made it worse.
  • English Equivalent:

• "آنانکه غنی‌ترند، محتاج‌ترند."
  • Literal Translation: The richer they are, the needier they are.
  • Connotation: The rich are subjugated by their greed for more riches.
  • English Equivalent: Mo' Money, Mo' Problems.

• "آنچه دلم خواست نه آن شد --- آنچه خدا خواست همان شد."
  • Literal Translation: What I wished for happened not -- What God willed happened to a dot.
  • Connotation: Events are governed by the will of God, not the whims of men.
  • English Equivalent: We are not in charge of our own destiny.

• "آنرا که حساب پاکه، از محاسبه چه باکه؟"
  • Literal Translation: He who is honest at finance, what fear of audit will he have?
  • Connotation: One who's innocent is not afraid of investigation.
  • English Equivalent: The honest don't need to lie.

• "آنقدر بایست، تا علف زیر پات سبز بشه."
  • Literal Translation: Stand so long until grass grows under your foot.
  • Connotation: You can wait as much as you want, but it's useless.
  • English Equivalent: You can stay here until the cows come home.

• "آنقدر سمن هست، که یاسمن توش گمه."
  • Literal Translation: Amongst the genus of Jasminum, a single jasmine does not stand out.
  • Connotation:
  • English Equivalent: We are all unique

• "آنقدر مار خورده که افعی شده."
  • Literal Translation: He has eaten so many snakes that he has become a viper.
  • Connotation: He has dealt with so many scoundrels that he himself has become the chief rogue.
  • English Equivalent: When you lie down with dogs, you get up with fleas.

• "آن ممه را لولو برد."
  • Literal Translation: Bugbear took that pacifier.
  • Connotation: Applied when something one wanted/expected is no longer available.
  • English Equivalent:

• "آنوقت که جیک‌جیک مستانت بود، یاد زمستانت نبود؟"
  • Literal Translation: While you were chirping with vernal giddiness, didn't you think of brumal harshness?
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "آواز دهل شنیدن از دور خوشه."
  • Literal Translation: Kettledrum sounds dulcet when heard from afar.
  • Connotation: What you hear about something may not be equivalent to its qualities.
  • English Equivalent: All that glitters is not gold.

• "اجاره نشین خوش نشینه."
  • Literal Translation: A renter becomes a comfortable dweller.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "ارزان خری، انبان خری."
  • Literal Translation: Buy cheap, buy a heap.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از اسب افتاده‌ایم، اما از اصل نیفتاده‌ایم."
  • Literal Translation: We have fallen off the horse, but we have not fallen from nobility.
  • Connotation: We might've had some misfortunes, but that doesn't lower our class or diminish our patriciate.
  • English Equivalent:

• "از اونجا مونده، از اینجا رونده."
  • Literal Translation: Left out of there, driven from here.
  • Connotation: Applied when one loses reputation in/is expelled from every group one belongs to.
  • English Equivalent:

• "از اون نترس که های و هوی داره، از اون بترس که سر به زیر داره."
  • Literal Translation: Don't be afraid of he who raises a hue and cry; be afraid of he who holds his head down.
  • Connotation: The reticent can be more dangerous than the boisterous.
  • English Equivalent: Empty vessels make the most noise. Barking dogs seldom bite.

• "از این امامزاده کسی معجزه نمی‌بینه."
  • Literal Translation: Nobody sees any miracle from this shrine.
  • Connotation: No benefit has come from this individual.
  • English Equivalent:

• "از این دم بریده هر چی بگی بر‌میاد."
  • Literal Translation: You name it, this imp has done it.
  • Connotation: This prankster doesn't stop short of any tricks.
  • English Equivalent: I wouldn't put it past him.

• "از این ستون به آن ستون فرجه."
  • Literal Translation: From this column to that column may be a relief.
  • Connotation: Trying every situation may bring a solution.
  • English Equivalent: Try, try, try again

• "از بی‌کفنی زنده‌ایم."
  • Literal Translation: We're alive for the lack of shroud.
  • Connotation: Our means are exiguous. (We continue to live, because we couldn't afford the funeral cost, if we were to die.)
  • English Equivalent:

• "از دست پس میزنه، با پا پیش می‌کشه."
  • Literal Translation: He pushes it away with the hand, and pulls it back with the foot.
  • Connotation: He pretends he doesn't want something, even though he reaches for it.
  • English Equivalent:

• "از تنگی چشم پیل معلومم شد --- آنانکه غنی‌ترند محتاج‌ترند."
  • Literal Translation: The smallness of elephant's eye made me realize -- The ampler they are, the meager they are.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از تو حرکت، از خدا برکت."
  • Literal Translation: From you, action, from God, benediction.
  • Connotation: You have to work towards something first instead of expecting luck.
  • English Equivalent: God helps those who help themselves.

• "از حق تا نا حق چهار انگشت فاصله است."
  • Literal Translation: Just and unjust are four fingers apart.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از خر افتاده، خرما پیدا کرده."
  • Literal Translation: He has fallen off the donkey, but has found a date.
  • Connotation: A bad event had a good sequel.
  • English Equivalent:

• "از خرس موئی، غنیمته."
  • Literal Translation: Even a hair off the bear is serendipitous.
  • Connotation: It is so unlikely to obtain anything from this person that even a smidgen is a win.
  • English Equivalent: Half a loaf is better than no bread.

• "از خر میپرسی چهارشنبه کیه؟"
  • Literal Translation: Are you asking the donkey about Wednesday?
  • Connotation: Why you asking an idiot?
  • English Equivalent:

• "از خودت گذشته، خدا عقلی به بچه‌هات بده."
  • Literal Translation: You aside, may God give your children some intelligence.
  • Connotation: You're dimwitted.
  • English Equivalent:

• "از درد لا‌علاجی به خر میگه خانمباجی."
  • Literal Translation: Out of desperation, he calls donkey dame.
  • Connotation: His options are so limited that he has to settle for the worst pinchbeck.
  • English Equivalent: Beggars can't be choosers.

• "از دور دل و میبره، از جلو زهره رو."
  • Literal Translation: At a distance, she takes the heart; up close, she takes the gall-bladder.
  • Connotation:
  • English Equivalent: She's a Monet.

• "از سه چیز باید حذر کرد، دیوار شکسته، سگ درنده، زن سلیطه."
  • Literal Translation: Three things must be shunned: a broken wall, a ferocious dog, and a shrew.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از شما عباسی، از ما رقاصی."
  • Literal Translation: You offer an Abbassi, we offer a dance.
  • Connotation: You're serious but we're not
  • English Equivalent:

• "از کوزه همان برون تراود که در اوست."
  • Literal Translation: What percolates out of the jug is what's inside it.
  • Connotation:
  • English Equivalent: Every tree is known by its fruit.

• "از کیسه خلیفه می‌بخشه."
  • Literal Translation: She doles out of Caliph's purse.
  • Connotation: Someone is being generous at someone else's expense.
  • English Equivalent: Borrowing from Peter to pay Paul.

• "از گدا چه یک نان بگیرند و چه بدهند."
  • Literal Translation: Be it a bread given to the beggar, be it one taken from him.
  • Connotation: The person is so destitute that his fortune will not change with a penny given or taken.
  • English Equivalent:

• "از گیر دزد در آمده، گیر رمال افتاد."
  • Literal Translation: He escaped the thief, and fell in fortune-teller's trap.
  • Connotation:
  • English Equivalent: Out of the frying pan into the fire.
  • French Equivalent: Tomber de Charybde en Scylla!

• "از ماست که بر ماست."
  • Literal Translation: It's from us that's upon us.
  • Connotation: We're responsible for our own misfortune.
  • English Equivalent: Keep your own counsel. Watch your back.

• "از مال پس است و از جان عاصی."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از مردی تا نامردی یک قدم است."
  • Literal Translation: Doughtiness and cowardice are one step apart.
  • Connotation:
  • English Equivalent: Cowards may die many times before their deaths.

• "از من بدر، به جوال کاه."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از نخورده بگیر، بده به خورده."
  • Literal Translation: Take it from the famished and give it to the nourished.
  • Connotation:
  • English Equivalent: The rich get richer, the poor get poorer.

• "از نو کیسه قرض مکن، قرض کردی خرج نکن."
  • Literal Translation: Don't borrow from a parvenu; if you do, don't spend it.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از هر چه بدم اومد، سرم اومد."
  • Literal Translation: Whatever I disliked happened to me.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "از هول هلیم افتاد توی دیگ."
  • Literal Translation: So raring for haleem, he fell into the pot.
  • Connotation: Out of extreme desire for achieving something, he got in trouble.
  • English Equivalent:

• "از یک گل بهار نمیشه."
  • Literal Translation: A single flower makes not Spring.
  • Connotation:
  • English Equivalent: One swallow does not a summer make.

• "از این گوش میگیره، از آن گوش در میکنه."
  • Literal Translation: She takes in from one ear, and lets out from the other ear.
  • Connotation: One doesn't pay attention to the given advice.
  • English Equivalent: Goes in one ear comes out the other.

• "اسباب خونه به صاحبخونه میره."
  • Literal Translation: Household goods take after the homeowner.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اسب پیشکشی رو، دندوناشو نمی‌شمرند."
  • Literal Translation: They don't count the teeth of a gift horse.
  • Connotation: Do not be critical of what has been given to you for free.
  • English Equivalent: Don't look a gift horse in the mouth.

• "اسب ترکمنی است، هم از توبره میخوره هم ازآخور."
  • Literal Translation: The horse is Turkmen; it feeds off both the nose-bag and the manger.
  • Connotation: A person is trying to benefit from being close to opposing parties.
  • English Equivalent: Runs with the hare, hunts with the hound.

• "اسب دونده جو خود را زیاد میکنه."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اسب را گم کرده، پی نعلش میگرده."
  • Literal Translation: He has lost the horse, yet, he's looking for the horseshoe.
  • Connotation:
  • English Equivalent: Putting the cart before the horse. Closing the barn door after the horses get out.

• "اسب و خر را که یکجا ببندند، اگر همبو نشند همخو میشند."
  • Literal Translation: Hitch a horse and an ass to the same post; if they don't smell the same, they'll behave the same.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "استخری که آب نداره، اینهمه قورباغه میخواد چکار؟"
  • Literal Translation: Why would a pool with no water need so many frogs?
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اصل کار برو روست، کچلی زیر موست."
  • Literal Translation: The main thing is to be pretty and fair; bald spots are covered by the hair.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اکبر ندهد، خدای اکبر بدهد."
  • Literal Translation: If Akbar doesn't give, Akbar's God will.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگر بیل‌زنی، باغچه خودت را بیل بزن."
  • Literal Translation: If you're an able hoer, hoe your own garden first.
  • Connotation: If you can do a job, do it for yourself first (instead of telling someone else how to do it).
  • English Equivalent: Physician, heal thyself.

• "اگر برای من آب نداره، برای تو که نان داره."
  • Literal Translation: If it doesn't have water for me, it sure has bread for you.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگر بپوشی رختی، بنشینی به تختی، تازه می‌بینمت بچشم آن وختی."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه باباشو ندیده بود، ادعای پادشاهی میکرد."
  • Literal Translation: If he hadn't seen his father, he would have claimed kingship.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه پشیمونی شاخ بود، فلانی شاخش بآسمان میرسید."
  • Literal Translation: If regret was a horn, the fellow's horn would reach the sky.
  • Connotation: One's very regretful.
  • English Equivalent:

• "اگه تو مرا عاق کنی، منهم ترا عوق میکنم."
  • Literal Translation: If you cast an Aagh on me, I'll cast an Oogh on you.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگر جراحی، پیزی خود تو جا بنداز."
  • Literal Translation: If you are a surgeon, set your own bones.
  • Connotation:
  • English Equivalent: Physician, heal thyself.

• "اگه خدا بخواهد، از نر هم میدهد."
  • Literal Translation: If God wills, even males become fertile.
  • Connotation:
  • English Equivalent: Faith can move mountains.

• "اگه خاله‌ام ریش داشت، آقا دائیم بود."
  • Literal Translation: If my aunt were bearded, she would be my uncle.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه خیر داشت، اسمشو می گذاشتند خیرالله."
  • Literal Translation: If he were a do-gooder, they'd call him "Saint Do-Gooder."
  • Connotation: No good comes of this person.
  • English Equivalent:

• "اگر دانی که نان دادن ثواب است --- تو خود میخور که بغدادت خرابست."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه دعای بچه‌ها اثر داشت، یک معلم زنده نمی‌موند."
  • Literal Translation: If children's prayers were answered, there wouldn't be a single teacher alive.
  • Connotation:
  • English Equivalent: If wishes were horses, beggars would ride.

• "اگه زاغی کنی، روقی کنی، میخورمت."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه زری بپوشی، اگر اطلس بپوشی، همون کنگر فروشی."
  • Literal Translation: Even if you wear gold lame or damask, you'll still be the same acanthus-monger.
  • Connotation: No matter how you change your looks, you're the same person.
  • English Equivalent: A leopard cannot change its spots. Putting lipstick on a pig doesn't make it a lady.

• "اگه علی ساربونه، میدونه شترو کجا بخوابونه."
  • Literal Translation: If Ali is the camel-driver, he knows where to rest his camel.
  • Connotation: Let the person in responsibility take care of the matter, as is the most able.
  • English Equivalent: Let the manager manage.

• "اگه کلاغ جراح بود، ماتحت خودشو بخیه میزد."
  • Literal Translation: Had the crow been a surgeon, it would have stitched its own rear.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه لالائی بلدی، چرا خوابت نمیبره."
  • Literal Translation: If you know how to lullaby, why can't you put yourself to sleep?
  • Connotation: Why don't you follow your own advice?
  • English Equivalent: Practice what you preach.

• "اگه لر ببازار نره بازار میگنده."
  • Literal Translation: If the Lur doesn't go to the bazaar, everything will rot.
  • Connotation: Applied to a person who buys bad merchandise for lack of skill.
  • English Equivalent:

• "اگه مردی، سر این دسته هونگ ( هاون ) و بشکن."
  • Literal Translation: If you are man enough, break this pestle's handle.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه بگه ماست سفیده، من میگم سیاهه."
  • Literal Translation: If he says yogurt is white, I'll say it's black.
  • Connotation: I'll say/do anything to counter him.
  • English Equivalent:

• "اگه مهمون یکی باشه، صاحبخونه براش گاو می‌کشه."
  • Literal Translation: For a single guest, the host can a slaughter a cow.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه نخوردیم نون گندم، دیدیم دست مردم."
  • Literal Translation: If we haven't eaten wheat bread, we've seen it in people's hands.
  • Connotation: Even though I'm not directly experienced with something, I have indirect experience.
  • English Equivalent:

• "اگه نی زنی چرا بابات از حصبه مرد."
  • Literal Translation: If you're a reed-player, why did your father die of typhoid fever?
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اگه هفت تا دختر کور داشته باشه، یک‌ساعته شوهر میده."
  • Literal Translation: Even if she had seven blind daughters, she'd marry them off in an hour.
  • Connotation: One is very skillful.
  • English Equivalent:

• "اگه همه گفتند نون و پنیر، تو سرت را بگذار زمین و بمیر."
  • Literal Translation: If everyone said bread and cheese, you put your head down and desist.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "امان از خانه داری، یکی میخری دو تا نداری."
  • Literal Translation: Woe to home-makers; you buy one thing, you don't have two others.
  • Connotation: Everytime something turns out missing.
  • English Equivalent: You can't have your cake, and eat it too.

• "امان ازدوغ لیلی، ماستش کم بود آبش خیلی."
  • Literal Translation: Woe to Leili's doogh (yogurt drink with water), the yogurt was too little and the water too much.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "انگور خوب، نصیب شغال میشه."
  • Literal Translation: Good grape becomes fox's possession.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اوسا علم." این یکی رو بکش قلم."
  • Literal Translation: Oosta(Master) Alam, take this one into account.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اولاد، بادام است اولاد اولاد، مغز بادام."
  • Literal Translation: One's children are almond hulls; one's grandchildren are almond nuts.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اول بچش، بعد بگو بی‌نمکه."
  • Literal Translation: Taste it first before you say it's saltless.
  • Connotation: Applied when one makes a remark about something they haven't tried.
  • English Equivalent: Don't knock it 'til you try it.

• "اول برادریتو ثابت کن، بعد ادعای ارث و میراث کن."
  • Literal Translation: First prove your brotherhood, then claim inheritance.
  • Connotation: To say someone is undeserving of something.
  • English Equivalent:

• "اول بقالی و ماست ترش فروشی."
  • Literal Translation: Barely has he become a grocer, when he starts selling sour yoghurt.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اول پیاله و بد مستی."
  • Literal Translation: First goblet is still full, but you are sodden (or drunk).
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اول، چاه را بکن، بعد منار را بدزد."
  • Literal Translation: First dig a well, then steal the minaret.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "ای آقای کمر باریک، کوچه روشن کن و خانه تاریک."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "این تو بمیری، از آن تو بمیری‌ها نیست."
  • Literal Translation: This "on your life" is not one of those "on your life"s.
  • Connotation: This time the situation is completely different.
  • English Equivalent:

• "اینجا کاشون نیست که کپه با فعله باشه."
  • Literal Translation: This is not Kashan where the heap comes with the labourers.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "این حرفها برای فاطی تنبون نمیشه."
  • Translation: These words won't become trousers for Faati.
  • English Equivalent: Fine words butter no parsnips.
  • Meaning: Merely talking about a problem will not solve it..

• "این قافله تا به حشر لنگه."
  • Literal Translation: This caravan will limp along till doomsday.
  • Connotation: This problem is not going to be solved.
  • English Equivalent: Lost cause.

• "اینکه برای من آوردی، ببر برای خاله‌ات."
  • Literal Translation: Take to your aunt what you've brought to me.
  • Connotation: I don't want what you've brought.
  • English Equivalent:

• "اینو که زائیدی بزرگ کن."
  • Literal Translation: Raise the one you've delivered.
  • Connotation: Usually said to the mother of a difficult child.
  • English Equivalent:

• "این هفت صنار غیر از اون چارده شی است."
  • Literal Translation: These seven sannars are not the same as those fourteen shahis.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "اینهمه چریدی دنبه‌ات کو؟"
  • Literal Translation: You've grazed so much; where's your tail fat?
  • Connotation: You've spent so much money on yourself; what good are you?
  • English Equivalent:

• "اینهمه خر هست و ما پیاده میریم."
  • Literal Translation: So many donkeys around, yet we have to hoof it.
  • Connotation: There are pretty many useful things around us yet we cannot use them.
  • English Equivalent:

ب

• "با آل علی هر که در افتاد، ور افتاد."
  • Literal Translation: Whoever challenges Ali will be doomed.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با اون زبون خوشت، با پول زیادت، یا با راه نزدیکت."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با این ریش میخواهی بری تجریش؟"
  • Literal Translation: With this beard you want to go to Tajrish (a neighborhood in Tehran)?
  • Connotation: Your apprearance is not appropriate for the occasion.
  • English Equivalent:

• "با پا راه بری کفش پاره میشه، با سر کلاه."
  • Literal Translation: If you go on foot, you'll wear out your shoes; if you go on head, you'll wear out your hat.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با خوردن سیرشدی با لیسیدن نمیشی."
  • Literal Translation: You became full by eating not by licking.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "باد آورده را باد میبرد."
  • Literal meaning: What wind giveth, wind taketh away.
  • English equivalent: Easy come, easy go.

• "با دست پس میزنه، با پا پیش میکشه."
  • Literal Translation: He pushes it back with his hand and pulls it in with his feet.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بادنجان بم آفت ندارد."
  • Literal Translation: Bam's eggplant is disease free.
  • Connotation: This person is perfectly suited for the job.
  • English Equivalent:

• "بارون آمد، ترکها بهم رفت."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بار کج به منزل نمیرسد."
  • Literal Translation: Crooked load will not get to the destination.
  • Connotation: Being tricky (untruthful) won't get you to your goal.
  • English Equivalent:

• "با رمال شاعر است، با شاعر رمال، با هر دو هیچکدام با هرهیچکدام هر دو."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بازی اشکنک داره، سر شکستنک داره."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بازی بازی، با ریش بابا هم بازی."
  • Literal Translation: Play, play, with the beard of the father also play?
  • Connotation: You're crossing the limits.
  • English Equivalent:

• "با سیلی صورت خودشو سرخ نگه‌میداره."
  • Literal Translation: S/he keeps her/his face red with slaps.
  • Connotation: S/he doesn't have any money, but puts all effort not to appear needy.
  • English Equivalent:she/he keeps up appearances.

• "با کدخدا بساز، ده را بچاپ."
  • Literal Translation: Be in league with the headman; pillage the village.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با گرگ دنبه میخوره، با چوپان گریه میکنه."
  • Literal Translation: He eats tail fat with the wolf, and cries with the shephard.
  • Connotation:
  • English Equivalent: He runs with the hare and hunst with the hound.

• "بالابالا‌ها جاش نیست، پائین پائین‌ها راش نیست."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بالاتو دیدیم، پائینتم دیدیم."
  • Literal Translation: We've seen your highs; we've seen your lows too.
  • Connotation: I know entirely what kind of person you are.
  • English Equivalent:

• "با مردم زمانه سلامی و والسلام."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "تا گفته‌ای غلام توام، میفروشنت."
  • Literal Translation: No sooner have you uttered, "I'm your slave." that you're sold.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با نردبان به آسمون نمیشه رفت."
  • Literal Translation: It's not possible to go to sky by a ladder.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با همین پرو پاچین، میخواهی بری چین و ماچین؟"
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "باید گذاشت در کوزه آبش را خورد."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با یکدست دو هندوانه نمیشود برداشت."
  • Literal Translation: You can't lift two watermelons with one hand
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "با یک گل بهار نمیشه."
  • Literal Translation: Spring doesn't come with just a single flower.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به اشتهای مردم نمیشود نان خورد."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به بهلول گفتند ریش تو بهتره یا دم سگ؟" گفت اگر از پل جستم ریش من و گرنه دم سگ."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بجای شمع کافوری چراغ نفت میسوزد."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بچه سر پیری زنگوله پای تابوته."
  • Literal Translation: The child fathered at old age is the knell at the casket.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بچه سر راهی برداشتم پسرم بشه، شوهرم شد."
  • Literal Translation: I took the abandoned boy to be my son, but he became my husband.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بخور و بخواب کار منه، خدا نگهدار منه."
  • Literal Translation: Eating and sleeping is my profession, God Almighty is my protection.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بد بخت اگر مسجد آدینه بسازد --- یا طاق فرود آید، یا قبله کج آید."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به درویشه گفتند بساطتو جمع کن، دستشو گذاشت در دهنش."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بدعای گربه کوره بارون نمیاد."
  • Literal Translation: Blind cat's prayer brings no rain.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بدهکار رو که رو بدی طلبکار میشه."
  • Literal Translation: Be kind to the debtor and he becomes the creditor.
  • Connotation:
  • English Equivalent: Give him an inch and he'll take a mile.

• "برادران جنگ کنند، ابلهان باورکنند."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "برادر پشت، برادر زاده هم پشت."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "خواهر زاده را با زر بخر با سنگ بکش."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "برادری بجا، بزغاله یکی هفت صنار."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "برای کسی بمیر که برات تب کنه."
  • Literal Translation: Die for the one who will catch fever for you.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "برای همه مادره، برای ما زن بابا."
  • Literal Translation: She is a mother to everyone, but a stepmother to us.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "برای یک نمازخوان، مسجد‌ نمی‌سازند."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "برای یه دستمال قیصریه رو آتیش میزنه."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بر عکس نهند نام زنگی کافور."
  • Literal Translation: Contrarily, they call the Negro Camphor.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به روباهه گفتند: شاهدت کیه؟ گفت: دمبم."
  • Literal Translation: Asked for an eye-witness, the fox offered his tail.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بزبون خوش مار از سوراخ در میاد."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بزک نمیر بهار میاد --- کنبزه با خیار میاد."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent: While the grass grows, the horse starves.

• "بز گر از سر چشمه آب میخوره."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به شتره گفتند: شاشت از پسه، گفت : چه چیزم مثل همه کسه؟"
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به شتر مرغ گفتند: بار ببر، گفت: مرغم، گفتند: بپر، گفت: شترم."
  • Literal Translation: The ostrich was asked to carry a load, it said. "I'm a bird." It was asked to fly, it said, "I'm a camel."
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بعد از چهل سال گدایی، شب جمعه را گم کرده."
  • Literal Translation: After forty years of panhandling, he has lost track of Friday eve.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بعد از هفت کره، ادعای بکارت."
  • Literal Translation: Claim to virginity, after seven moppets!
  • Connotation: Claiming innocence, while there is plenty evidence on guilt.
  • English Equivalent:

• "بقاطر گفتند: بابات کیه؟ گفت: آقادائیم اسبه."
  • Literal Translation: They asked the mule who its father was and it said its uncle was a stallion.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به کیشی آمدند به فیشی رفتند."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به گربه گفتند: گهت درمونه، خاک پاشید روش."
  • Literal Translation: They told the cat its stool was a cure-all, it strewed soil on it.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به کچله گفتند: چرا زلف نمیزاری؟ گفت: من از این قرتی گیریها خوشم نمیاد."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به کک بنده که رقاص خداست."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بگو نبین، چشممو هم میگذارم، بگو نشنو در گوشمو میگیرم، اما اگر بگی نفهمم،

نمیتونم."

• • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بگیر و ببند بده دست پهلوون."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بلبل هفت تا بچه میزاره، شیش تاش سسکه، یکیش بلبل."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بمالت نناز که بیک شب بنده، به حسنت نناز که بیک تب بنده."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بماه میگه تو در نیا من در میام."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بمرغشان کیش نمیشه گفت."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بمرگ میگیره تا به تب راضی بشه."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بوجار لنجونه از هر طرف باد بیاد، بادش میده."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بهر کجا که روی آسمان همین رنگه."
  • Literal Translation: The Sky is the same color wherever you go.
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به یکی گفتند: سرکه هفت ساله داری؟ گفت: دارم و نمیدم، گفتند: چرا؟ گفت: اگر

میدادم هفت ساله نمیشد."

• • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به یکی گفتند: بابات از گرسنگی مُرد. گفت: داشت و نخورد؟"
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بمیر و بدم."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "به گاو و گوسفند کسی کاری نداره."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

• "بیله دیگ، بیله چغندر."
  • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent:

پ

• "پا را به اندازه گلیم باید دراز کرد."

• "پای خروستو ببند، بمرغ همسایه هیز نگو."

• "پایین‌پایین‌ها جاش نیست، بالابالا‌ها راش نیست."

• "پز عالی، جیب خالی."

• "پس از چهل سال چارواداری، الاغ خودشو نمیشناسه."

• "پس از قرنی شنبه به نوروز میافته."

• "پستان مادرش را گاز گرفته."
  • Literal Translation: The newborn bit its mother's breast.

• "پسر خاله دسته دیزی."

• "پسر زائیدم برای رندان، دختر زائیدم برای مردان، موندم سفیل و سرگردان."

• "پدر کو ندارد نشان از پدر --- تو بیگانه خوانش نخوانش پسر."

• "پشت تاپو بزرگ شده."

• "پنج انگشت برادرند، برابر نیستند."

• "پوست خرس نزده میفروشه."

• "پول است نه جان است که آسان بتوان داد."

• "پول پیدا کردن آسونه، اما نگهداریش مشکله."

• "پول حرام، یا خرج شراب شور میشه یا شاهد کور."

• "پولدارها به کباب، بی‌پولها به بوی کباب."

• "پول ما سکه عُمَر داره."

• "پیاده شو با هم راه بریم."

• "پیاز هم خودشو داخل میوه‌ها کرده."

• "پی خر مرده میگرده که نعلش را بکنه."

• "پیراهن بعد از عروسی برای گل منار خوبه."

• "پیرزنه دستش به درخت گوجه نمیرسید، می‌گفت: ترشی بمن نمیسازه."

• "پیش از آخوند منبر نرو."

• "پیش رو خاله، پشت سر چاله."

• "پیش قاضی و معلق بازی."

ت

• "تا ابله در جهانه، مفلس در نمیمانه."

• "تابستون پدر یتیمونه."

• "تا پریشان نشود کار بسامان نرسد."

• "تا تریاق از عراق آرند، مار گزیده مرده باشد."

• "تا تنور گرمه نون‌و بچسبون."
  • Literal translation: Bake the bread while the oven is hot.
  • Connotations: Take advantage of the opportunity while you still have a chance.
  • English equivalent: Make hay while the Sun shines. Strike while the iron is hot.
  • Bulgarian equivalent: Желязото се кове, докато е горещо.

• "تا چراغ روشنه جونورها از سوراخ میان بیرون."

• "تا شغال شده بود به چنین سوراخی گیر نکرده بود."

• "تا کرکس بچه دارشد، مردار سیر نخورد."

• "تا گوساله گاو بشه، دل مادرش آب میشه."

• "تا مار راست نشه توی سوراخ نمیره."

• "تا نازکش داری نازکن، نداری پاهاتو دراز کن."

• "تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها."

• "تا هستم بریش تو بستم."

• "تب تند عرقش زود در میاد."

• "تخم دزد، شتر دزد میشه."

• "تخم نکرد نکرد وقتی هم کرد توی کاهدون کرد."

• "تا تو فکر خر بکنی ننه، منو در بدر میکنی ننه."

• "ترب هم جزء مرکبات شده."

• "ترتیزک خریدم قاتق نونم بشه، قاتل جونم شد."

• "تره به تخمش میره، حسنی به باباش."

• "تعارف کم کن‌و بر مبلغ افزا."

• "تغاری بشکنه ماستی بریزد --- جهان گردد به کام کاسه لیسان."

• "تف سر بالا، بر میگرده بریش صاحبش."

• "تلافی غوره رو سر کوره در میاره."

• "تنبان مرد که دو تا شد بفکر زن دوم میافته."

• "تنبل مرو به سایه، سایه خودش میآیه."

• "تنها بقاضی رفته خوشحال برمیگرده."

• "تو از تو، من ازبیرون."

• "تو بگو (( ف )) من میگم فرحزاد."

• "توبه گرگ مرگه."

• "تو که نی‌زن بودی چرا آقا دائیت از حصبه مرد."

• "تومون خودمونو میکشه، بیرونمون مردم را."

• "توی دعوا نون و حلوا خیر نمیکنند."

ج

• ".جا تره و بچه نیست"
  • Literal Translation: the place is wet and the child is missing.

• ".جاده دزد زده تا چهل روز امنه"

• ".جایی نمیخوابه که آب زیرش بره"
  • Literal Translation: he wouldn't sleep where there is running water.

• ".جایی که میوه نیست چغندر، سلطان مرکباته"

• ".جواب ابلهان خاموشی است"

• ".جواب ‌های، هویه"
  • Literal Translation: the reaction to "ha!" is "ouch!".
  • Connotation: Tit for Tat!

• ".جوانی کجائی که یادت بخیر"
  • Literal Translation: "good old days..."

• ".جوجه را آخر پائیز میشمارند"
  • English Equivalent: Don't count the chickens before they are hatched.

• ".جوجه همیشه زیر سبد نمیمونه"

• ".جون بعزرائیل نمیده"

• ".جهود، خون دیده"

• ".جهود، دعاش را آورده"

• ".جیبش تار عنکبوت بسته"

• ".جیگر جیگره، دیگر دیگره"

چ

• "چار دیواری اختیاری."

• "چاقو دسته خودشو نمیبره."

• "چاه کن همیشه ته چاهه."

• "چاه مکن بهر کسی، اول خودت، دوم کسی."
  • He/she who blows into fire will have sparkles in his/her eyes

• "چاه نکنده منار دزدیده."

• "چرا توپچی نشدی."

• "چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی"
  • English Equivalent: If you are wise, you think before you act.

• "چراغی که به خونه رواست، به مسجد حرام است."

If something is needed at home, its donation is wrong

• "چشته خور بدتر از میراث خوره."

• "چشم داره نخودچی، ابرو نداره هیچی."

• "چشمش آلبالو گیلاس می‌چینه."

• "چشمش هزار کار میکنه که ابروش نمیدونه."

• "چغندر گوشت نمیشه، دشمنم دوست نمیشه."

• "چنار در خونه‌شونو نمی‌بینه."

• "چوب خدا صدا نداره، هر کی بخوره دوا نداره."

• "چوب دو سر طلا‌ست."

• "چوب را که برداری، گربه دزده فرار میکنه."

• "چوب معلم گله، هر کی نخوره خله."

teacher's punishment is good, whoever doesn't get it is fool!

• "چو به گشتی، طبیب از خود میازار --- چراغ از بهر تاریکی نگه دار."

• "چو دخلت نیست خرج آهسته‌تر کن --- که گوهر فرو شست یا پیله‌ور."

• "چه خوشست میوه‌فروشی --- گر کس نخرد خودت بنوشی."

• "چه عزائیست که مرده‌شور هم گریه میکنه."

• "چه علی خواجه، چه خواجه علی."

• "چه مردی بود کز زنی کم بود."

• "چیزی که شده پاره، وصله ور نمی‌داره."

• "چیزی که عوض داره گله نداره."

خ

• "خار را در چشم دیگران می‌بینه و تیر را در چشم خودش نمی‌بینه."

• "خاشاک به گاله ارزونه، شنبه به جهود."

• "خاک خور و نان بخیلان مخور." (( خار نه ای زخم ذلیلان مخور... ))

• "خاک کوچه برای باد سودا خوبه."

• "خال مهرویان سیاه و دانه فلفل سیاه --- هر دو جانسوز است اما این کجا و آن کجا؟"

• "خاله‌ام زائیده، خاله زام هو کشیده."

• "خاله را می‌خواهند برای درز و دوز و گرنه چه خاله چه یوز."

• "خاله سوسکه به بچه‌اش میگه: قربون دست و پای بلوریت."

• "خانه‌ای را که دو کدبانوست، خاک تا زانوست."

• "خانه اگر پر از دشمن باشه بهتره تا خالی باشه."

• "خانه خرس و بادیه مس؟"

• "خانه داماد عروسیست، خانه عروس هیچ خبری نیست."

• "خانه دوستان بروب و در دشمنان را مکوب."

• "خانه قاضی گردو بسیاره شماره هم داره."

• "خانه کلیمی نرفتم وقتی هم رفتم شنبه رفتم."

• "خانه نشینی بی‌بی از بی‌چادریست."

• "خانه همسایه آش می‌پزند بمن چه؟"

• "خدا به آدم گدا، نه عزا بده نه عروسی."

• "خدا برف را به اندازه بام میده."

• "خدا جامه می‌دهد کو اندام؟" نان می‌دهد کو دندان؟"

• "خدا خر را شناخت، شاخش نداد."

• "خدا داده بما مالی، یک خر مانده سه تا نالی."

• "خدا دیر‌گیره، اما سخت‌گیره."

• "خدا را بنده نیست."

• "خدا روزی‌رسان است، امااِهنی هم می‌خواد."

• "خدا سرما را بقدر بالا‌پوش میده."

• "خدا شاه دیواری خراب کنه که این چاله‌ها پر بشه."

• "خدا گر ببندد ز‌حکمت دری --- ز‌رحمت گشاید در دیگری."

• "خدا میان دانه گندم خط گذاشته."

• "خدا می‌خواهد بار را بمنزل برساند من نه، یک خر دیگه."

• "خدا نجار نیست اما در و تخته رو خوب بهم میندازه."

• "خدا وقتی بخواد بده، نمیپرسه تو کی هستی؟"

• "خدا وقتی ها میده، ور ور جماران هم، ها میده."

• "خدا همه چیز را به یک بنده نمی‌ده."

• "خدا همونقدر که بنده بد داره، بنده خوب هم داره."

• "خدایا آنکه را عقل دادی چه ندادی و آنکه را عقل ندادی چه دادی؟" ((خواجه عبدالله انصاری ))

• "خدا یه عقل زیاد بتو بده یه پول زیاد بمن."

• "خر، آخور خود را گم نمیکنه."

• "خراب بشه باغی که کلیدش چوب مو باشه."

• "خر، ار جل ز‌اطلس بپوشد خر است."

• "خر است و یک کیله جو."

• "خر از لگد خر ناراحت نمیشه."

• "خر باربر، به که شیر مردم در."

• "خر به بوسه و پیغام آب نمی‌خوره."

• "خربزه شیرین مال شغاله."

• "خربزه که خوردی باید پای لرزش هم بشینی."

• "خربزه میخواهی یا هندوانه: هر دو دانه."

• "خربیارو باقلا بار کن."

• "خر، پایش یک بار به چاله میره."

• "خرج که از کیسه مهمان بود --- حاتم طایی شدن آسان بود."

• "خر چه داند قیمت نقل و نبات؟"

• "خر خالی یرقه میره."

• "خر، خسته - صاحب خر، ناراضی."

• "خر خفته جو نمی‌خوره."

• "خر دیزه است، به مرگ خودش راضی است تا ضرر بصاحبش بزنه."

• "خر را با آخورمیخوره، مرده را با گور."

• "خر را جایی می‌بندند که صاحب خر راضی باشه."

• "خر را که به عروسی می‌برند، برای خوشی نیست برای آبکشی است."

• "خر را گم کرده پی نعلش میگرده."

• "خر، رو به طویله تند میره."

• "خرس، تخم میکنه یا بچه؟ از این دم بریده هر چی بگی برمیاد."

• "خرس در کوه، بو علی سیناست."

• "خرس شکار نکرده رو پوستشو نفروش."

• "خر سواری را حساب نمیکنه."

• "خر، سی شاهی، پالون دو زار."

• "خر کریم را نعل کردن."

• "خر که جو دید، کاه نمیخوره."

• "خر، که علف دید گردن دراز میکنه."

• "خر گچ‌کش روز جمعه از کوه سنگ میاره."

• "خر لخت راپالانشو بر نمیدارند."

• "خر ما از کرگی دم نداشت."

• "خر ناخنکی صاحب سلیقه می‌شود."

• "خروار نمکه، مثقال هم نمکه."

• "خر وامانده معطل چشه."

• "خروسی را که شغال صبح میبره بگذار سر شب ببره."

• "خر، همان خره پالانش عوض شده."

• "خریت ارث نیست بهره خداداده‌س."

• "خری که از خری وابمونه باید یال و دمشو برید."

• "خوشبخت آنکه خورد و کِشت، بدبخت آنکه مرد و هِشت."

• "خواب پاسبان، چراغ دزده."

• "خنده کردن دل خوش میخواد و گریه کردن سر وچشم."

• "خواهر شوهر، عقرب زیر فرشه."

• "خواست زیر ابروشو برداره، چشماشو کور کرد."

" خواستن ، توانستن است " *

• "خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو."

• "خوبی لر به آنست که هر چه شب گوید روزنه انست."

• "خودتو خسته ببین، رفیقتو مرده."

• "خودشو نمیتونه نگهداره چطور منو نگهمیداره؟"

• "خود گویی و خود خندی، عجب مرد هنر‌مندی."

• "خودم کردم که لعنت بر خودم باد."

• "خوردن خوبی داره، پس دادن بدی."

• "خوشا بحال کسانی که مردند و آواز ترا نشنیدند."

• "خوشا چاهی که آب از خود بر آرد."

• "خوش بود گر محک تجربه آید بمیان --- تا سیه روی شود هر که دراو غش باشد."

• "خوش زبان باش در امان باش."

• "خولی بکفم به که کلنگی بهوا."

• "یک ده آباد به از صد شهر خراب."

• "خونسار است و یک خرس."

• "خیر در خانه صاحبش را میشناسد."

• "خیک بزرگ، روغنش خوب نمیشه."

د

• "دادن بدیوانگی گرفتن بعاقلی."

• "دارندگی برازندگی."

• "داری طرب کن، نداری طلب کن."

• "داشتم داشتم حساب نیست، دارم دارم حسابه."

• "دانا داند و پرسد نادان نداند و نپرسد."

• "دانا گوشت میخورد نادان چغندر."

• "دانه فلفل سیاه و خال مهرویان سیاه --- هر دو جانسوز است اما این کجا و آن کجا."

• "دایه از مادر مهربانتر را باید پستن برید."

• "دختر، تخم تر تیزک است."

• "دختر تنبل، مادر کدبانو را دوست داره."

• "دخترمیخواهی ماماش را بین --- کرباس میخواهی پهناش را ببین."

• "دختر همسایه هر چه چل‌تر برای ما بهتر."

• "دختری که مادرش تعریف بکنه برای آقا دائیش خوبه."

• "درازی شاه خانم به پهنای ماه خانم در."

• "در بیابان گرسنه را شلغم پخته به ز نقره خام."

• "در بیابان لنگه کفش هم نعمتی است."

• "در پس هر گریه آخر خنده‌ایست."

• "در جنگ، حلوا تقسیم نمی‌کنند."

• "در جوانی مستی، در پیری سستی، پس کی خدا پرستی؟"."

• "در جهان هر کس که داره نان مفت، میتواند حرفهای خوب گفت."

• "در جهنم عقربی هست که از دستش به مار غاشیه پناه می‌برند."

• "در جیبش را تار عنکبوت گرفته است."

• "در چهل سالگی طنبور میآموزد در گور استاد خواهد شد."

• "در حوضی که ماهی نیست، قورباغه سپهسالاره."

• "در خانه‌ات را ببند همسایه تو دزد نکن."

• "در خانه اگر کس است یک‌حرف بس است."

• "در خانه بیعاره‌ها نقاره می‌زنند."

• "در خانه مور، شبنمی طوفانست."

• "در خانه هر چه، مهمان هر که."

• "درخت اگر متحرک شدی ز جای بجای --- نه جور اره کشیدی نه جفای تبر."

• "درخت پر‌بار، سنگ می‌خوره."

• "درخت کاهلی بارش گرسنگی است."

• "درخت کج جز بآتش راست نمی‌شه."

• "درخت گردکان باین بلندی --- درخت خربزه الله اکبر."

• "درخت هر چه بارش بیش‌تر بشه، سرش پائین‌تر میاد."

• "درد دل خودم کم بود، اینهم غرغر همسایه."

• "درد، کوه کوه میاد، مومو میره."

• "در دروازه را میشه بست، اما در دهن مردم و نمیشه بست."

• "در دنیا همیشه بیک پاشنه نمی‌چرخه."

• "در دنیا یه خوبی می‌مونه یه بدی."

• "در دیزی وازه، حیای گربه کجا رفته."

• "در زمستان، الو، به از پلوه."

• "در زمستان یه جل بهتر از یه دسته گله."

• "درزی در کوزه افتاد."

• "در زیر این گنبد آبنوسی، یکجا عزاست یک‌جا عروسی."

• "درس ادیب اگر بود زمزمه محبتی --- جمعه به مکتب آورد طفل گریز پای را." ((‌ نظیری نیشابوری ))

• "در شهر کورها یه چشمی پادشاست."

• "در شهر نی‌سواران باید سوار نی شد."

• "در عفو لذتیست که در انتقام نیست."

• "در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست." ((‌ حافظ شیرازی ))

• "در کف شیر نر خونخواره‌ای --- غیر از تسلیم و رضا کو چاره‌ای؟"

• "در مجلس خود راه مده همچو منی را --- کافسرده دل افسرده کند انجمنی را."

• "درم داران عالم را کرم نیست --- کریمان را بدست اندر درم نیست."

• "در مسجده، نه کند نیست نه سوزوندنی."

• "در نمک ریختن توی دیگ باید به مرد پشت کرد."

• "درویش از ده رانده، ادعای کدخدائی کند."

• "درویش مومیائی، هی میگی و نمیائی."

• "درویش را گفتند: در دکانتو ببند دهنشو هم گذاشت."

• "در، همیشه بیک پاشنه نمی‌گرده."

• "درهفت آسمان یک ستاره نداره."

• "دزد،آب گرون می‌خوره."

• "دزد بازار آشفته می‌خواهد."

• "دزد باش و مرد باش."

• "دزد به یک راه می‌رود، صاحب مال به هزار راه."

• "دزد حاضر و بز حاضر."

• "دزد ناشی به کاهدون میزنه."

• "دزدی آنهم شلغم؟"."

• "دزدی که نسیم را بدزدد دزد است."

• "دست بالای دست بسیار است." (( در جهان پیل مست بسیار است."."." ))

• "دست به دنبک هر کی بزنی صدا میده."

• "دست بریده قدر دست بریده را میدونه."

• "دست بشکند در آستین، سر بشکند درکلاه."

• "دست بیچاره چون بجان نرسد --- چاره جز پیرهن دریدن نیست."

• "دست بی‌هنر کفچه گدائیست."

• "دست پشت سر نداره."

• "دست پیش را گرفته که پس نیفته."

• "دستت چربه، بمال سرت."

• "دستت چو نمی‌رسد به خانم --- دریاب کنیز مطبخی را."

• "دستت چو نمی‌رسد به کوکو، خشکه پلو را فرو کو."

• "دست‌تنگی بدتر از دلتنگی است."

• "دست خالی برای تو سر زدن خوبه."

• "دست در کاسه و مشت در پیشانی."

• "دست، دست را میشناسه."

• "دست دکاندار تلخ است."

• "دست راستو چپشو نمیشناسه."

• "دستش به خر نمیرسه پالان خر را بر میدارد."

• "دستش به دم گاو بند شده."

• "دستش به عرب و عجم بند شده است."

• "دستش بدهنش میرسه."

• "دستش در کیسه خلیفه است."

• "دستش را به کمرش گرفته که از بیگی نیفته."

• "دستش شیره ایست یا دستش چسبناک است."

• "دستش را توی حنا گذاشت."

• "دست شکسته بکار میره، دل شکسته بکار نمیره."

• "دست شکسته وبال گردنه."

• "دستش نمک نداره."

• "دست کار دل و نمیکنه و دل کار دست و نمیکنه."

• "دستش کجه."

• "دست که به چوب بردی گربه دزده حساب کار خودشو میکنه."

• "دست که بسیار شد برکت کم می‌شود."

• "دست ما کوتاه و خرما بر نخیل." (( پای ما لنگ است و منزل بس دراز )) ((‌ حافظ شیرازی ))

• "دست ننت درد نکنه."

• "دست و روت را بشور منم بخور."

• "دست و رویش را با آب مرده شور خانه شسته است."

• "دستی را که حاکم ببره خون نداره یا دیه نداره."

• "دستی را که نمیتوان برید باید بوسید."

• "دستی را که از من برید، خواه سگ بخورد خواه گربه."

• "دشمنان در زندان با هم دوست شوند."

• "دشمن دانا بلندت میکند --- بر زمینت میزند نادان دوست."

• "دشمن دانا که غم جان بود --- بهتر از دوست که نادان بود." ((‌ نظامی ))

• "دشمن نتوان حقیر و بیچاره شمرد." (( دانی که چه گفت زال با رستم گرد )) ((‌ سعدی ))

• "دعا خانه صاحبش را میشناسد."

• "دعا کن (( الف )) بمیره یا دعا کن بابات بمیره."

• "دعوا سر لحاف ملا نصرالدین بود."

• "دلاکها که بیکار میشوند سر هم را میتراشند."

• "دل بی‌غم دراین عالم نباشد --- اگر باشد بنی آدم نباشد."

• "دل سفره نیست که آدم پیش هر کس باز کنه."

• "دلش درو طاقچه نداره."

• "دلم خوشه زن بگم اگر چه کمتر از سگم."

• "دلو همیشه از چاه درست در نمیاد."

• "دماغش را بگیری جانش در میاد."

• "دم خروس از جیبش پیداست."

• "دمش را توی خمره زده است."

• "دندن اسب پیشکشی را نمی‌شمارند."

• "دنده را شتر شکست، تاوانش را خر داد."

• "دنیا پس از مرگ ما، چه دریا چه سراب."

• "دنیا دمش درازه."

• "دنیا جای آزمایش است، نه جای آسایش."

• "دنیا، دار مکافاته."

• "دنیا را آب ببره او راخواب میبره."

• "دنیا را هر طور بگیری میگذره."

• "دنیایش مثل آخرت یزیده."

• "دنیا محل گذره."

• "دو تا در را پهلوی هم میگذارند برای اینست که به درد هم برسند."

• "دو خروس بچه از یک مرغ پیدا میشوند، یکی ترکی میخونه یکی فارسی."

• "دود از کنده بلند میشه."

• "دود، روزنه خودشو پیدا میکنه."

• "دو دستماله میرقصه."

• "دور اول و بد مستی؟"

• "دور دور میرزا جلاله، یک زن به دو شوهر حلاله."

• "دوری و دوستی."

• ".دوست آن باشد که گیرد دست دوست، در پریشان حالی و درماندگی"
  • English Equivalent: A friend in need is a friend indeed.

• "دوست آنست که بگریاند." دشمن آنست که بخنداند."

• "دوست همه کس، دوست هیچکس نیست."

• "دوستی بدوستی در، جو بیار زرد آلو ببر."

• "دوستی دوستی از سرت میکنند پوستی؟"."

• "دوصد گفته چو نیم کردار نیست."

• "دو صد من استخوان باید که صدمن بار بردارد."

• "دوغ در خانه ترش است."

• "دوغ و دوشاب در نظرش یکیست."

• "دو قرت و نیمش باقیه."

• "دو قرص نان اگر از گندم است و گر از جو --- دوتای جامه اگر کهنه است و گر از نو."

• "هزار مرتبه بهتر بنزد ابن یمین --- زفرمملکت کیقباد و کیخسرو."

• "ده انگشت را خدا برابر نیافریده."

• "ده، برای کدخدا خوبه و برادرش."

• "ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند."

• "دهنش آستر داره."

• "دهنش چاک و بست نداره."

• "دهن مردم را نمیشود بست."

• "دهنه جیبش را تار عنکبوت گرفته."

• "دیده می‌بینه، دل میخواد."

• "دیر آمده زود میخواد بره."

• "دیر زائیده زود میخواد بزرگ کنه."

• "دیشب همه شب کمچه زدی کو حلوا؟"."

• "دیگ به دیگ میگه روت سیاه، سه پایه میگه صل علی."
  • English Equivalent: Pot calling the kettle black.

• "دیگران کاشتند ما خوردیم، ما میکاریم دیگران بخورند."

• "دیگ ملا نصرالدین است."

• "دیوار حاشا بلنده."

• ".دیوار موش داره، موش هم گوش داره"
  • Connotation: Be careful. People could be listening.
  • English Equivalent: Walls have ears.

• "دیوانه چو دیوانه به بیند خوشش آید."

ذ

• "ذات نایافته از هستی بخش --- کی تواند که شود هستی بخش؟"." (( جامی ))

• "ذره ذره کاندرین ارض و سماست --- جنس خود را همچو کاه و کهرباست." ((مولوی ))

• "ذره ذره جمع گردد وانگهی دریا شود."

دوصد گفته چو نیم کردار نیست." Actions speak louder than words

ر

• "راستی هیبت اللهی یا میخواهی منو بترسونی؟"."

• "راه دزد زده تا چهل روز امنه."

• "راه دویده، کفش دریده."

• "رحمت بکفن دزد اولی."

• "رخت دو جاری را در یک طشت نمیشه شست."

• "رستم است و یکدست اسلحه."

• "رستم در حمام است."

• "رستم صولت و افندی پیزی."

• "رسیده بود بلایی ولی به خیر گذشت." (( نریخت درد می و محتسبز دیر گذشت."."." )) (( آصفی هروی ))

• "رطب خورده کی منع رطب چون کند."

• "رفت زیر ابروش را برداره چشمش را هم کور کرد."

• "رفت به نان برسه بجان رسید."

• "رفتم ثواب کنم کباب شدم."

• "رفتم خونه خاله دلم واشه، خاله خسبید دلم پوسید."

• "رفتم شهر کورها، دیدم همه کور، من‌هم کور."

• "رقاصه نمیتونست برقصه میگفت زمین کجه."

• "رند را بند و قحبه را پند سود نکند."

• "رنگم ببین و حالمو نپرس."

• "روبرو خاله و پشت سر چاله."

• "روده بزرگه روده کوچیکه رو خورد."

• "روز از نو، روزی از نو."

• "روز گار آئینه را محتاج خاکستر کند."

• "روزگار است اینکه گه عزت دهد و گه خوار دارد --- چرخ بازیگر از این بازیچه‌ها بسیار دارد."(( قائم مقام فراهانی ))

• "روزه خوردنشو دیدم، ولی نماز کردنش را ندیده ام."

• "روزی به قدمه."

• "روزی گریه دست زن شلخته است."

• "روضه خوان پشمه چال است."

• "روغن چراغ ریخته وقف امامزاده."

• "روغن روی روغن میره، بلغور، خشک میمونه."

• "رو مسخرگی پیشه کن و مطربی آموز --- تا داد خود از کهتر و مهتر بستانی." (( عبید زاکانی ))

• "روی گدا سیاهه ولی کیسه‌اش پره."

• "ریسمان سوخت و کجیش بیرون نرفت."

• "ریش و قیچی هر دو در دست شماست."

ز

• "ز آب خرد، ماهی خرد خیزد --- نهنگ آن به که از دریا گریزد."

• "زاغم زد و زو غم زد، پس مانده کلاغ کورم زد."

• "زبان بریده بکنجی نشسته صم بکم --- به از کسی که نباشد زبانش اندر حکم." (( سعدی ))

• "زبان خر را خلج میدونه."

• "زبان خوش، مار را از سوراخ بیرون میآورد."

• "زبان سرخ سر سبز میدهد بر باد --- بهوش باش که سر در سر زبان نکنی."

• "زبان گوشت است بهر طرف که بچرخانی میچرخه."

• "زخم زبان از زخم شمشیر بدتره."

• "زدی ضربتی ضربتی نوش کن."

• "زرد آلو را میخورند برای هسته‌اش."

• "زرنگی زیاد فقر میآره."

• "زرنگی زیاد مایه جوانمرگیست."

• "ز عشق تا بصبوری هزار فرسنگ است." (( دلی که عاشق و صابر بود مگر سنگ است؟" )) (( سعدی ))

• "زعفران که زیاد شد بخورد خر میدهند."

• "زکوه تخم مرغ یک دانه پنبه دونه است."

• "زمانه ایست که هر کس بخود گرفتار است." (( تو هم در آینه حیران حسن خویشی."."." )) (( آصفی هروی ))

• "زمانه با تو نسازد، تو با زمانه بساز."

• "زمستان رفت و رو سیاهی به زغال موند."

• "زن آبستن گل میخوره اما گل داغستان."

• "زن ازغازه سرخ رو شود و مرد از غزا."

• "زن بد را اگر در شیشه هم بکنند کار خودشو میکنه."

• "زن بلاست، اما الهی هیچ خانه‌ای بی‌بلا نباشه."

• "زن بیوه را میوه‌اش میخواهند."

• "زن تا نزائیده دلبره، وقتیکه زائید مادره."

• "زن جوان را تیری به پهلو نشیند به که پیری."

• "زن راضی، مرد راضی، گور پدر قاضی."

• "زن سلیطه سگ بی‌قلاده است."

• "زن که رسید به بیست، باید بحالش گریست."

• "زنگوله پای تابوت."

• "زن نجیب گرفتن آسونه، ولی نگهداریش مشکله."

• "زن و شوهر جنگ کنند، ابلهان باور کنند."

• "زنی که جهاز نداره، اینهمه ناز نداره."

• "زورش بخر نمیرسه پالون خر را بر میداره."

• "زور داری، حرفت پیشه."

• "زور دار پول نمیخواد، بی‌زور هم پول نمیخواد."

• "زهر طرف که کشته شود اسلام است."

• "زیر اندازش زمین است و رواندازش آسمون."

• "زیر پای کسی پوست خربزه گذاشتن."

• "زیر دمش سست است."

• "زیر دیگ آتش است و زیر آدم آدم."

• "زیر سرش بلنده."

• "زیر شالش قرصه."

• "زیر کاسه نیم کاسه ایست."

• "زیره به کرمان میبره."

س

• "سال به دوازده ماه ما می‌بینیم یکدفعه هم تو ببین."

• "سال به سال دریغ از پارسال."

• "سالها میگذاره تا شنبه به نوروز بیفته."

• "سالی که نکوست از بهارش پیداست."

• "سبوی خالی را بسبوی پر مزن."

• "سبوی نو آب خنک دارد."

• "سبیلش آویزان شد."

• ".سبیلش را باید چرب کرد"
  • English Equivanlent: You should grease his palm.

• "سپلشت آید و زن زاید و مهمان عزیزت برسد."

• ".سحرخیز باش تا کامروا باشی"
  • English Equivalent: Early to bed and early to rise makes a man healthy, wealthy and wise.
  • English Equivalent: Early bird catches the worm.

• "سخن خود تو کجا شنیدی، اونجا که حرف مردمو شنیدی."

• "سر بریده سخن نگوید."

• "سر بزرگ بلای بزرگ داره."

• "سر بشکنه در کلاه، دست بشکنه در آستین."

• "سر بی صاحب میتراشه."

• "سر بیگناه، پای دار میره اما بالای دار نمیره."

• "سر پیری و معرکه گیری."

• "سر تراشی را از سر کچل ما میخواد یاد بگیره."

• "سر حلیم روغن میرود."

• "سر خر باش، صاحب زر باش."

• "سر را با پنبه میبرد."
  • Literal translation: He beheads with cotton.
  • Connotation: One hurts you in a way you don't register it.

• "سر را قمی می‌شکنه تاوانش را کاشی میده."

• "سر زلف تو نباشد سر زلف دگری."

• "سرش از خودش نیست."

• "سرش به تنش زیادی میکنه."

• "سرش به کلاش میارزه."

• "سرش بوی قرمه سبزی میده."

• "سرش توی حسابه."

• "سرش توی لاک خودشه."

• "سرش جنگه اما دلش تنگه."

• "سرش را پیراهن هم نمیدونه."

• "سر قبری گریه کن که مرده توش باشه."

• "سر قبرم کثافت نکن از فاتحه خواندنت گذشتم."

• "سر کچل را سنگی و دیوانه را دنگی."

• "سر کچل و عرقچین."

• "سرکه مفت از عسل شیرین‌تره."

• ".سرکه نقد بهتر از حلوای نسیه است"
  • English Equivalent: A bird in the hand is worth two in the bush.

• "سرکه نه در راه عزیزان بود --- بار گرانیست کشیدن بدوش." (( سعدی ))

• "سر گاو توی خمره گیر کرده."

• "سر گنجشکی خورده."

• "سر گنده زیر لحافه."

• "سرم را میشکنه نخودچی جیبم میکنه."

• "سرم را سرسری متراش ای استاد سلمانی --- که ما هم در دیار خود سری داریم و سامانی."

• "سرنا را از سر گشادش میزنه."

• "سرناچی کم بود یکی هم از غوغه اومد."

• "سری را مه درد نیمکند دستمال مبند."

• "سری که عشق ندارد کدوی بی‌بار است." (( لبی که خنده ندارد شکاف دیوار است."."." ))

• "سزای گرانفروش نخریدنه."

• "سسک هفت تا بچه میآره یکیش بلبله."

• "سفره بی‌نان جله، کوزه بی‌آب گله."

• "سفره نیفتاده ( نینداخته ) بوی مشک میده."

• "سفره نیفتاده یک عیب داره." سفره افتاده هزار عیب."

• "سفید سفید صد تومن، سرخ و سفید سیصد تومن، حالا که رسید به سبزه هر چی بگی میارزه."

• "سقش سیاه است."

• "سگ بادمش زیر پاشو جارو میکنه."

• "سگ باش، کوچک خونه نباش."

• "سگ پاچه صاحبش را نمیگیره."

• "سگ، پدر نداشت سراغ حاج عموشو میگرفت."

• "سگ چیه که پشمش باشه."

• "سگ درحضور به از برادر دور."

• "سگ در خانه صاحبش شیره."

• "سگ داد و سگ توله گرفت."

• "سگ دستش نمیشه داد که اخته کنه."

• "سگ را که چاق کنند هار میشه."

• "سگ زرد برادر شغاله."

• "سگست آنکه با سگ رود در جوال."

• "سگ سفید ضرر پنبه فروشه."

• "سگ سیر دنبال کسی نمیره."

• "سگش بهتر از خودشه."

• "سگ که چاق سد گوشتش خوراکی نمیشه."

• "سگ گر و قلاده زر؟"."

• "سگ ماده در لانه، شیر است."

• "سگ نازی آباده، نه خودی میشناسه نه غریبه."

• "سگ نمک‌شناس به از آدم ناسپاس."

• "سگی به بامی جسته گردش به ما نشسه."

• "سگی که برای خودش پشم نمیکند برای دیگران کشک نخواهد کرد."

• "سگی که پارس کنه، نمیگیره."

• "سلام روستائی بی‌طمع نیست."

• "سنده را انبر دم دماغش نمیشه برد."

• "سنگ به در بسته میخوره."

• "سنگ بزرگ علامت نزدنه."

• "سنگ بنداز بغلت واشه."

• "سنگ خاله قورباغه را گرو میکشه."

• "سنگ کوچک سر بزرگ را میشکنه."

• "سنگ مفت، گنجشک مفت."

• "سنگی را که نتوان برداشت باید بوسد و گذاشت."

• "سواره از پیاده خبر نداره، سیر از گرسنه."

• "سودا، به رضا، خویشی بخوشی."

• "سودا چنان خوشست که یکجا کند کسی." (( دنیا و آخرت به نگاهی فروختیم )) (( قصاب کاشانی ))

• "سودا گر پنیر از شیشه میخوره."

• "سودای نقد بوی مشک میده."

• "سوراخ دعا را گم کرده."

• "سوزن، همه را میپوشونه اما خودش لخته."

• "سوسکه از دیوار بالا میرفت مادرش میگفت: قربون دست و پای بلوریت."

• "سهره ( سیره ) رنگ کرده را جای بلبل میفروشه."

• "سیب سرخ برای دست چلاق خوبه؟"."

• "سیب مرا خوردی تا قیامت ابریشم پس بده."

• "سیبی که بالا میره تا پائین بیاد هزار چرخ میخوره."

• "سیبی که سهیلش نزند رنگ ندارد." (( تعلیم معلم بکسی ننگ ندارد ))

• ".سیلی نقد به از حلوای نسیه"
  • English Equivalent: A bird in the hand is worth two in the bush.

ش

• "شاگرد اتو گرم، سرد میارم حرفه، گرم میارم حرفه."

• "شاه خانم میزاد، ماه خانم درد میکشه."

• "شاه می‌بخشه شیخ علیخان نمی‌بخشه."

• "شاهنامه آخرش خوشه."

• "شب دراز است و قلندر بیکار."

• "شب سمور گذشت و لب تنور گذشت."

• "شب عید است و یار از من چغندر پخته میخواهد --- گمانش میرسد من گنج قارون زیر سر دارم."

• "شبهای چهارشنبه هم غش میکنه."

• "شپش توی جیبش سه قاب بازی میکنه."

• "شپش توی جیبش منیژه خانومه."

• "شتر اگر مرده هم باشد پوستش بار خره."

• "شتر بزرگه زحمتش هم بزرگه."

• "شتر پیر شد و شاشیدن نیاموخت."

• "شتر خوابیده شم بلندتر از خر ایستاده است."

• "شتر در خواب بیند پنبه دانه --- گهی لف لف خورد گه دانه دانه."

• "شتر دیدی ندیدی؟"."

• "شتر را چه به علاقه بندی؟"

• "شتر را گفتند: چرا شاشت از پسه؟" گفت: چه چیزم مثل همه کسه."

• "شتر را گفتند: چرا گردنت کجه؟" گفت: کجام راسته."

• "شتر را گفتند: چکاره‌ای؟" گفت: علاقه بندم." گفتند: از دست و پنجه نرم و نازکت پیداست."

• "آن یکی می‌گفت استر را که هی --- از کجا می‌آیی ای فرخنده پی گفت: از حمام گرم کوی تو --- گفت: خود پیداست از زانوی تو."

• "شتر را گم کرده پی افسارش میگرده."

• "شتر سواری دولا دولا نمیشه."

• "شتر که نواله میخواد گردن دراز میکنه."

• "شتر کجاش خوبه که لبش بده؟"."

• "شتر گاو پلنگ."

• "شتر مرد و حاجی خلاص."

• "شتر مرغ را گفتند: بار بردار." گفت: من مرغم." گفتند: پرواز کن." گفت: من شترم."

• "شترها را نعل می‌کردند، کک هم پایش را بلند کرد."

• "شراب مفت را قاضی هم میخوره."

• "شریک اگر خوب بود خدا هم شریک میگرفت."

• "شریک دزد و رفیق قافله."

• "شست پات توی چشمت نره."

• "شش ماهه به دنیا اومده."

• "شعر چرا میگی که توی قافیه‌اش بمونی؟"."

• "شغال، پوزش بانگور نمیرسه میگه ترشه."

• "شغال ترسو انگور خوب نمیخوره."

• "شغال که از باغ قهر کنه منفعت باغبونه."

• "شغالی که مرغ میگیره بیخ گوشش زرده."

• "شکمت گوشت نو بالا آورده."

• "شکم گشنه، گوز فندقی."

• "شلوار نداره، بند شلوارش را می‌بنده."

• "شمر جلودارش نمیشه."

• "شنا بلد نیست زیر آبی هم میره."

• "شنونده باید عاقل باشه."

• "شنیدی که زن آبستن گل میخوره اما نمیدونی چه گلی."

• "شوهر کردم وسمه کنم نه وصله کنم."

• "شوهر برود کاروانسرا، نونش بیاد حرمسرا."

• "شوهرم شغال باشد، نونم در تغار باشد."

• "شیر بی یال و اشکم که دید --- اینچنین شیری خدا هم نافرید." (( مولوی ))

ص

• "صابونش به جامه ما خورده."

• "صبر کوتاه خدا سی ساله."

• "صداش صبح در میاد."

• "صد پتک زرگر، یک پتک آهنگر."

• "صد تا گنجشک با زاق و زوقش نیم منه."

• "صد تا چاقو بسازه، یکیش دسته نداره."

• "صد تومن میدم که بچه‌ام یکشب بیرون نخوابه وقتی خوابید، چه یک‌شب چه هزار شب."

• "صد رحمت به کفن دزد اولی."

• "صد سال گدائی میکنه هنوز شب جمعه را نمیدونه."

• "صد سر را کلاه است و صد کور را عصا."

• "صد من پرقو یکمشت نیست."

• "صد من گوشت شکار به یک چس تازی نمیارزه."

• "صد موش را یک گربه کافیه."

• "صفراش به یک لیمو می‌شکنه."

• "صنار جیگرک سفره قلمگار نمی خواد."

• "صنار میگیرم سگ اخته میکنم، یه عباسی میدم غسل میکنم."

ض

• "ضرب خورده جراحه."

• "ضرر را از هر جا جلوشو بگیری منفعته."

• "ضامن روزی بود روزی‌رسان."

• "ضرر بموقع بهتر از منفعت بیموقعه."

ط

• "طاس اگر نیک نشیند همه کس نراد است."

• "طالع اگر اری برو دمر بخواب."

*"طاووس را به نقش و نگاری که هست خلق --- تحسین کنند و او خجل از پای زشت خویش."(( سعدی ))

• "طبل تو خالیست."

• "طبیب بیمروت، خلق را رنجور میخواهد."

• "طشت طلا رو سرت بگیر و برو."

• "طعمه هر مرغکی انجیر نیست."

• "طمع آرد بمردان رنگ زردی."

• "طمع پیشه را رنگ و رو زرده."

• "طمع را نباید که چندان کنی --- که صاحب کرم را پشیمان کنی."

• "طمع زیاد مایه جونم مرگی ( جوانمرگی ) است."

• "طمعش از کرم مرتضی علی بیشتره."

ظ

• "ظالم پای دیوار خودشو میکنه."

• "ظالم دست کوتاه."

• "ظالم همیشه خانه خرابه."

• "ظاهرش چون گور کافر پر حلل --- باطنش قهر خدا عزوجل."

ع

• "عاشقان را همه گر آب برد --- خوبرویان همه را خواب برد." (( ایرج میرزا )) ‏

• "عاشق بی‌پول باید شبدر بچینه."

• "عاشقم پول ندارم کوزه بده آب بیارم."

• "عاشقی پیداست از زاری دل --- نیست بیماری چو بیماری دل." (( مولوی )) ‏

• "عاشقی شیوه رندان بلا کش باشد." (( حافظ )) ‏

• "عاشقی کار سری نیست که بر بالین است." (( سعدی )) ‏

• "عاقبت جوینده یابنده بود." (( مولوی)) ‏

• "عاقبت گرگ زاده گرگ شود --- گر چه باآدمی بزرگ شود." (( سعدی )) ‏

• "عاقل بکنار آب تا پل میجست --- دیوانه پا برهنه از آب گذشت."

• "عاقل گوشت میخوره، بی‌عقل بادمجان."

• "عالم بی‌عمل، زنبور بی‌عسله."

• "عالم شدن چه آسون آدم شدن چه مشکل."

• "عالم ناپرهیزکار، کوریست مشعله‌دار."

• "عبادت بجز خدمت خلق نیست --- به تسبیح و سجاده و دلق نیست." (( سعدی ))‏

• "عجب کشگی سابیدیم که همش دوغ پتی بود."

• "عجله، کار شیطونه."

• "عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد."

• "عذر بدتر از گناه."

• "عروس بی‌جهاز، روزه بی‌نماز، دعای بی‌نیاز، قرمه بی‌پیاز."

• "عروس تعریفی عاقبت شلخته در‌آمد."

• "عروس که بما رسید شب کوتاه شد."

• "عروس مردنی را گردن مادر شوهر نگذارید."

• "عروس میاد وسمه بکشه نه وصله بکنه."

• "عروس نمیتونست برقصه میگفت: زمین کجه."

• "عروس را که مادرش تعریف کنه برای آقا دائیش خوبه."

• "عروس که مادر شوهر نداره اهل محل مادر شوهرشند."

• "عزیز کرده خدا را نمیشه ذلیل کرد."

• "عزیز پدر و مادر."

• "عسس بیا منو بگیر."

• "عسل در باغ هست و غوره هم هست."

• "عسل نیستی که انگشتت بزنند."

• "عشق پیری گر بجنبد سر به رسوائی زند."

• "عقد پسر‌عمو و دختر‌عمو را در آسمان بسته‌اند."

• "عقلش پاره سنگ بر‌میداره."

• "عقل که نیست جون در عذابه."

• "عقل مردم به چشمشونه."

• "عقل و گهش قاطی شده."

• "علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد." ((‌."."." دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست )) (( سعدی )) ‏

• "علاج بکن کز دلم خون نیاید." (( سرشک از رخم پاک کردن چه حاصل."."." )) (( میر والهی)) ‏

• "علف بدهان بزی باید شیرین بیاد."

• "عیدت را اینجا کردی نوروزت را برو جای دیگه."

غ

• "غاز میچرونه."

• "غربال را جلوی کولی گرفت و گفت: منو چطور می‌بینی؟" گفت: هر طور که تو منو می‌بینی."

• "غلام به مال خواجه نازد و خواجه به هر دو."

• "غلیان بکشیم یا خجالت." (( مائیم میان این دو حالت."."." ))

• "غم مرگ برادر را برادر مرده میداند."

• "غوره نشده مویز شده است."

ف

• "فردا که برمن و تو وزد باد مهرگان --- آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست؟" (( ناصر خسرو))

"* فردا، خره گوز داد برو بردار. *"

• "فرزند بی‌ادب مثل انگشت ششمه، اگر ببری درد داره، اگر هم نبری زشته."

• "فرزند عزیز نور دیده --- از دبه کسی ضرر ندیده."

• "فرزند کسی نمیکند فرزندی --- گر طوق طلا به گردنش بر‌بندی."

• "فرزند عزیز دردونه، یا دنگه یا دیوونه."

• "فرشش زمینه، لحافش آسمون."

• "فرش، فرش قالی، ظرف، ظرف مس، دین، دین محمد."

• "فضول را بجهنم بردند گفت: هیزمش تره."

• "فقیر، در جهنم نشسته است."

• "فکر نان کن که خربزه آبه."

• "فلفل نبین چه ریزه بشکن ببین چه تیزه."

• "فلک فلک، بهمه دادی منقل، به ما ندادی یک کلک."

• "فواره چون بلند شود سرنگون شود."

• "فیل خوابی می‌بیند و فیلبان خوابی."

• "فیلش یاد هندوستان کرده."

• "فیل و فنجان."

• "فیل زنده‌اش صد تومنه، مرده شم صد تومنه."

ق

• "قاپ قمار خونه است."

• "قاتل بپای خود پای دار میره."

• "قاچ زین را بگیر اسب‌دوانی پیشکشت."

• "قاشق سازی کاری نداره، مشت میزنی توش گود میشه، دمش را میکشی دراز میشه."

• "قاشق نداری آش بخوری نونتو کج کن بیل کن."

• "قاطر را گفتند: پدرت کیست؟" گفت: اسب آقادائیمه."

• "قاطر پیش آهنگ آخرش توبره میشه."

• "قبا سفید قبا سفیده."

• "قبای بعد از عید برای گل منار خوبه."

• "قدر زر، زرگر شناسد قدر گوهر، گوهری."

• "قران کنند حرز و امام مبین کشند." (( یاسین کنند ورد وبه طاها کشند تیغ."."." ))

• "قربون برم خدا‌رو، یک بام و دو هوا‌رو، اینور بام گرما را اون ور بام سرما‌رو."

• "قربون بند کیفتم، تا پول داری رفیقتم."

• "قربون سرت آقا ناشی، خرجم با خودم آقام تو باشی."

• "قربون چشمهای بادومیت - ننه من بادوم."

• "قربون چماق دود کشت کاه، بده جوش پیشکشت."

• "قرض که رسید به صد تومن، هر شب بخور قیمه‌پلو."

• "قسمت را باور کنم یا دم خروس را؟"."

• "قسم نخور که باور کردم."

• "قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود."
  • English Equivalent: Many a little makes a Mickle.

• "قلم، دست دشمنه."

• "قم بید و قنبید، اونهم امسال نبید."

• "قوم و خویش، گوشت هم را میخورند استخوان هم را دور نمیندازند."

ک

• ".کاچی بهتر از هیچی است"
  • English Equivalent: Half a loaf is better than no bread.

• ".کار از محکم‌کاری عیب نمیکنه"
  • Connotation: It is better to be careful and to not risk making a big mistake.
  • English Equivalent: Better safe than sorry.

• "کار بوزینه نیست نجاری."

• "کار خر و خوردن یابو."

• "کارد، دسته خودشو نمی‌بره."

• ".کار را که کرد، آن که تمام کرد"

• "کار نباشه زرنگه."

• ".کار، نشد نداره"

• ".کار نیکو کردن از پر کردن است"
  • English Equivalent: Practice makes perfect.

• "کار هر بز نیست خرمن کوفتن --- گاو نر میخواهد و مرد کهن."

• "کاری بکن بهر ثواب - نه سیخ بسوزه نه کباب."

• "کاسه داغتر از آش."
  • English Equivalent: More Catholic than the Pope.

• "کاسه جائی رود که شاه تغار باز آید."

• "کاسه را کاشی میشکنه، تاوانش را قمی میده."

• "کاشکی را کاشتند سبز نشد."

• "کاشکی ننم زنده میشد - این دورانم دیده میشد."

• "کافر همه را بکیش خود پندارد."

• "کاه از خودت نیست کاهدون که از خودته."

• "کاه بده، کالا بده، دو غاز و نیم بالا بده."

• "کاه پیش سگ، استخوان پیش خر."

• "کاه را در چشم مردم می‌بینه کوه را در چشم خودش نمی‌بینه."

• "کاهل به آب نمیرفت، وقتی میرفت خمره میبرد."

• "کباب پخته نگردد مگر به گردیدن."

• "کبکش خروس میخونه."

• ".کبوتر با کبوتر باز با باز، کند همجنس با همجنس پرواز"
  • English Equivalent: Birds of a feather flock together."

• "کپه هم با فعله است؟"."

• "کجا خوشه؟" اونجا که دل خوشه."

• "کج میگه اما رج میگه."

• "کچلی را گفتند: چرا زلف نمیگذاری؟" گفت: من از این قرتی‌گریها خوشم نمیاد."

• "کچل نشو که همه کچلی بخت نداره."

• "کچلیش، کم آوازش."

• "کدخدا را ببین، ده را بچاپ."

• "کرایه نشین، خوش نشینه."

• "کرم‌داران عالم را درم نیست --- درم‌داران عالم را کرم نیست."

• "کرم درخت از خود درخته."

• "کژدم را گفتند: چرا بزمستان در نمیآئی؟" گفت: بتابستانم چه حرمت است که در زمستان نیز بیرون آیم؟"."

• "کس را وقوف نیست که انجام کار چیست." (( هر وقت خوش که دست دهد مغتنم شمار )) (( حافظ شیرازی ))

• "کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من."

• "کسی دعا میکنه زنش نمیره که خواهر زن نداشته باشه."

• "کسی را در قبر دیگری نمی‌گذارند."

• "کسی که از آفتاب صبح گرم نشد از آفتاب غروب گرم نمیشه."

• "کسی که از گرگ میترسه گوسفند نگه نمیداره."

• ".کسی که با اشتها نان بخورد، خورش نمیخواهد"
  • English Equivalent: A good appetite needs no sauce.

• "کسی که با مادرش زنا کنه، با دیگران چها کنه."

• "کسی که منار میدزده، اول چاهش را میکنه."

• "کسی که خربزه می‌خوره، پای لرزش هم میشینه."

• "کشته از بسکه فزونست کفن نتوان کرد."

• "کفاف کی دهد این باده بمستی ما --- خم سپهر تهی شد ز می پرستی ما."

• "کف دستی که مو نداره از کجاش میکنند؟"."

• "کفتر صناری، یاکریم نمیخونه."

• "کفتر چاهی جاش توی چاهه."

• "کفشات جفت، حرفات مفت."

• "کفشاش یکی نوحه میخونه، یکی سینه میزنه."

• "کفگیرش به ته دیگ خورده."

• "کلاغ آمد چریدن یاد بگیره پریدن هم یادش رفت."

• "کلاغ از وقتی بچه‌دار شد، شکم سیر بخود ندید."

• "کلاغ از باغمون قهر کرد، یک گردو منفعت ما."

• "کلاغ خواست راه رفتن کبک را یاد بگیره راه رفتن خودش هم یادش رفت."

• "کلاغ، روده خودش در‌آمده بود اونوقت میگفت: من جراحم."

• "کلاغ سر لونه خودش قارقار نمیکنه."

• "کل اگر طبیب بودی سر خود دوا نمودی."

• "کلاه را که به هوا بیندازی تا پائین بیاید هزار تا چرخ میخوره."

• "کلاه کچل را آب برد گفت: برای سرم گشاد بود."

• "کلفتی نون را بگیر و نازکی کار را."

• "کلوخ انداز را پاداش سنگ است --- جواب است ای برادر این نه جنگ است."

• "کله‌اش بوی قرمه سبزی میده."

• "کله پز برخاست سگ جایش نشست."

• "کله گنجشکی خورده."

• "کمال همنشین در من اثر کرد --- وگر نه من همان خاکم که هستم." (( سعدی))

• "کم بخور همیشه بخور."

• "کمم گیری کمت گیرم - نمرده ماتمت گیرم."

• "کنار گود نشسته میگه لنگش کن."

• ".کبوتر با کبوتر باز با باز، کند همجنس با همجنس پرواز"
  • English equivalent: Birds of a feather, flock together.

• ".کنگر خورده لنگر انداخته"

• ".کور از خدا چی میخواهد؟ دو چشم بینا"

• ".کور خود و بینای مردم"

• ".کور شه اون دکانداری که مشتری خودشو نشناسه"

• ".کور را چه به شب‌نشینی"

• ".کور کور را میجوره آب گودال را"

• ".کور هر چی توی چنته خودشه خیال میکنه، توی چنته رفیقش هم هست"

• ".کوری دخترش هیچ، داماد خوشگل هم میخواهد"

• ".کوزه خالی زود از لب بام میافته"

• ".کوزه‌گر از کوزه شکسته آب میخوره"

• ".کوزه نو آب خنک داره"

• ".کوزه نو دو روز آب را سرد نگه میداره"

• ".کوسه دنبال ریش رفت، سیبیلشم از دست داد"

• ".کوسه و ریش پهن"

• "کو فرصت؟"

• ".کوه به کوه نمیرسه، آدم به آدم میرسه"

• ".کوه موش زائیده"

گ

• "گابمه و آبمه و نوبت آسیابمه."

• "گاو پیشانی سفیده"

Literal Translation: Like a cow with a blaze.

English Equivalent: Stand (or stick) out like a sore thumb.

• "گاوش زائیده."

• "گاو نه من شیر."

• "گاه باشد که کودک نادان --- بغلط بر هدف زند تیری."

• "گاهی از سوراخ سوزن تو میره گاهی هم از دروازه تو نمیره."

• "گدارو که رو بدی صاحبخونه میشه."

• " نرمی ز حد مبر که چو دندان مار ریخت ---- هر طفل نی سوار کند تازیانه‌اش." ((صائب))

• "گذر پوست به دباغخانه میافته."

• "گر بدولت برسی مست نگردی مردی."

• "گر بری گوش و گر زنی دمبم --- بنده از جای خود نمی‌جنبم."

• "گربه برای رضای خدا موش نمیگیره."

• "گربه تنبل را موش طبابت میکنه."

• "گربه دستش به گوشت نمیرسه میگه بو میده."

• "گربه را دم حجله باید کشت."

• "گربه را اگر در اطاق حبس کنی پنجه بروت میزنه."

• "گربه را گفتند: گهت درمونه خاک پاشید روش."

• "گربه روغن میخوره خانم دهنش بو میکنه."

• "گربه شب سموره."

• "گربه شیر است در گرفتن موش --- لیک موش است در مصاف پلنگ."

• "گربه مسکین اگر پر داشتی --- تخم گنجشک از زمین بر داشتی."

• "گر تو بهتر میزنی بستان بزن."

• "گر تو قرآن بدین نمط خوانی --- ببری رونق مسلمانی را." ((سعدی))

• "گر تو نمی‌پسندی تغییر ده قضا را." (( در کوی نیکنامی ما را گذر ندادند."."." )) ((حافظ))

• "گر جمله کائنات کافر گردند --- بر دامن کریاش ننشیند گرد."

• "گر حکم شود که مست گیرند --- درشهرهر آنچه هست گیرند."

• "گر در همه دهر یک سر نیشتر است --- بر پای کسی رود که از همه درویشتر است."

• "گر در یمنی چو با منی پیش منی --- ور پیش منی چو بی منی در یمنی."

• "گرد نام پدر چه میگردی؟" --- پدر خویش باش اگر مردی." ((سعدی))

• "گرز به خورند پهلوون."

• "گر زمین و زمان بهم دوزی --- ندهندت زیاده از روزی."

• "گر صبر کنی ز غوره حلوا سازیم."

• "گر گدا کاهل بود تقصیر صاحب‌خانه چیست؟"."

• "گرگ دهن آلوده و یوسف ندریده."

• "گرهی که با دست باز میشه نباید با دندان باز کرد."

• "گفت پیغمبر که چون کوبی دری --- عاقبت زآن در برون آید سری."

• "گفت: چشم تنگ دنیا دار را --- یا قناعت پر کند یا خاک گور." ((سعدی))

• "گفت: چشم تنگ دنیا دار را --- یا قناعت پر کند یا خاک گور." ((سعدی))

• "گفت: خونه قاضی عروسیست." گفت: بتو چه؟" گفت: مرا هم دعوت کرده اند." گفت: بمن چه؟"."

• "گفت: استاد." شاگردان از تو نمیترسند." گفت: منهم از شاگردها نمیترسم."

• "گفتند: خرس تخم میذاره یا بچه؟" گفت: از این دم بریده هر چی بگی بر میاد."

• "گفتند: خربزه و عسل با هم نمیسازند." گفت: حالا که همچین ساخته‌اند که دارند منو از وسط بر میدارند."

• "گفتند: خربزه میخوری با هندوانه؟" گفت: هر دودانه."

• "گفت: نوری خونه است؟" گفتند: علاوه بر نوری دخترش هم خونه است." گفت: نور علی نور."

• "گل زن و شوهر را از یک تغار برداشته‌اند."

• "گله گیهات بسرم ایشالاه عروسی پسرم."

• "گنج بی مار و گل بی خار نیست --- شادی بی غم در این بازار نیست." ((مولوی))

• "گنجشک امسال رو باش که گنجشک پارسالی را قبول نداره."

• "گنجشک با باز پرید افتاد و ماتحتش درید."

• "گنجشک با زاغ زوغش بیست تاش یه قرونه، گاو میش یکیش صد تومنه."

• "گندم از گندم بروید جو ز جو." ((‌ از مکافات عمل غافل نشو."."." )) ((مولوی))

• "گندم خوردیم از بهشت بیرونمان کردند."

• "گوساله بسته را میزنه."

• "گوسفند امام رضا را تا چاشت نمیچرونه."

• "گوسفند بفکر جونه، قصاب به فکر دنبه."

• "گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من --- آنچه البته بجائی نرسد فریادست." ((یغمایی جندقی))

• "گوشت جوان لب طاقچه است."

• "گوشت را از ناخن نمیشه جدا کرد."

• "گوشت را از بغل گاو باید برید."

• "گوشت رانم را میخورم منت قصاب رو نمیکشم."

• "گوهر پاک بباید که شود قابل فیض --- ورنه هر سنگ و گلی لؤلؤ مرجان نشود." ((حافظ))

• "گه جن خورده."

• "گیرم پدر تو بود فاضل --- از فضل پدر تو را چه حاصل." ((نظامی))

• "گیرم که مار چوبه کند تن بشکل مار --- کو زهر بهر دشمن و کو مهره بهر دوست." ((خاقانی))

• "گیسش را توی آسیا سفید نکرده."

ل

• "لاف در غریبی، گوز در بازار مسگرها."

• "لالائی میدونی چرا خوابت نمیبره."

• "لب بود که دندون اومد."

• "لر اگر ببازار نره بازار میگنده."

• "لقمان حکیم را گفتند: ادب از که آموختی؟" گفت: از بی ادبان." ((گلستان سعدی))

• "لگد به گور حاتم زده."

• "لولهنگش آب میگیره."

• "لیلی را از چشم مجنون باید دید."

م

• "ما از خیک دست برداشتیم خیک از ما دست بر نمیداره."

• "ما اینور جوب تو اونور جوب."

• "ما اینور جوب تو اونور جوب، فحش بده فحش بستون، پیراهن یکی شانزده تومنه."

• "مادر را دل سوزد، دایه را دامن."

• "مادر زن خرم کرده، توبره بر سرم کرده."

• "مادر که نیست با زن بابا باید ساخت."

• "مادر مرده را شیون میاموز."

• "مارا باش که از بز دنبه میخواهیم."

• "مار بد بهتر بود از یار بد."

• "مار پوست خودشو ول میکنه اما خوی خودشو ول نمیکنه."

• "مار تا راست نشه بسوراخ نمیره."

• "مار خورده افعی شده."

• "مار خیلی از پونه خوشش میاد دم لونه‌اش سبز میشه."

• "مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید میترسه."

• "مار گیر را آخرش مار میکشه."

• "مار مهره، هر ماری نداره."

• "مار هر کجا کج بره توی لونه خودش راست میره."

• "ماست را که خوردی کاسه شو زیر سرت بزار."

• "ماست‌ها را کیسه کردند."

• "ماست مالی کردن."

• "ماستی که ترشه از تغارش پیداست."

• "ماست نیستی که انگشتت بزنند."

• "ما صد نفر بودیم تنها، اونها سه نفر بودند همراه."

• "ما که خوردیم اما نگی یارو خر بود سیرابیت نپخته بود."

• "ما که در جهنم هستیم یک پله پائین‌تر."

• "ما که رسوای جهانیم غم عالم پشمه."

• "مال است نه جان است که آسان بتوان داد."

• "مال بد بیخ ریش صاحبش."

• "مال به یکجا میره ایمون به هزار جا."

• "مالت را خار کن خودت را عزیز کن."

• "مال خودت را محکم نگهدار همسایه را دزد نکن."

• "مال خودم مال خودم مال مردمم مال خودم."

• "مال دنیا و بال آخرته."

• "مال ما گل مناره، مال مردم زیر تغاره."

• "مال مفت صرافی نداره."

• "پول باد آورده چند و چون نداره."

• "مال ممسک میراث ظالمه."

• "مال همه ماله، مال من بیت الماله."

• "ماما آورده را مرده شور میبره."

• "ماما که دو تا شد سر بچه کج در میاد."

• "ما و مجنون همسفر بودیم در دشت جنون --- او بمطلب‌ها رسید و ما هنوز آواره‌ایم."

• "ماه درخشنده چو پنهان شود --- شب پره بازیگر میدان شود."

• "ما هم تون را میتابیم هم بوق را میزنیم."

• "ماه همیشه زیر ابر پنهان نمیمونه."

• "ماهی رو هر وقت از آب بگیری تازه است."

• "ماهی ماهی رو میخوره، ماهی‌خوار هر دو را."

• "ماهی و ماست؟" عزرائیل میگه بازم تقصیر ماست؟"

• "مبارک خوشگل بود ابله هم درآورد."

• "مثقال نمکه خروار هم نمکه."

• "مثل سیبی که از وسط نصف کرده باشند."

• "مثل کنیز ملا باقر."

• "مرد چهل ساله تازه اول چلچلیشه."

• "مرد خردمند هنر پیشه را --- عمر دو بایست در این روزگار

• "تا به یکی تجربه آموختن --- با دگری تجربه بردن بکار." ((سعدی))

• "مرد که تنبوتش دو تا شد بفکر زن نو میافته."

• "مرده را رو که رو بدی بکفن خودش میرینه."

• "مردی را پای دار میبردند زنش میگفت: یه شلیته گلی برای من بیار."

• "مردی که نون نداره اینهمه زبون نداره."

• "مرغ بیوقت خوان را باید سر برید."

• "مرغ زیرک که میرمید از دام - با همه زیرکی بدام افتاد."

• "مرغ گرسنه ارزن در خواب می‌بینه."

• "مرغ، هم تخم میکنه هم چلغوز."

• "مرغ همسایه غازه."
  • Literal Translation: The neighbour's hen is a goose.
  • Connotation: You think that everyone is better than you, but they really aren't.
  • English Equivalent: The grass is always greener on the neighbour's lawn.

• "مرغی را که در هواست نباید به سیخ کشید."

• "مرغ یه پا داره."

• "مرغی که انجیر میخوره نوکش کجه."

• "مرگ برای من، گلابی برای بیمار."

• "مرگ به فقیر و غنی نگاه نمیکنه."

• "مرگ خر عروسی سگه."

• "مرگ خوبه اما برای همسایه."

• "مرگ میخواهی برو گیلان."

• "مرگ یه بار شیون یه بار."

• "مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد." (( نابرده رنج گنج میسر نمی شود... )) ((سعدی))

• "مزد خر سور چرونی خر سواریست."

• "مزد دست مهتر چس یابوست."

• "مسجد نساخته گدا درش ایستاده."

• "مشتری آخر شب خونش پای خودشه."

• "مشک خالی و پرهیز آب."

• "معامله با خودی غصه داره."

• "معامله نقد بوی مشک میده."

• "معما چو حل گشت آسان شود."

• "مغز خر خورده."

• "مفرداتش خوبه اما مرده شور ترکیبشو ببره."

• "مگس به فضله‌ش بشینه تا مورچه‌خور دنبالش میدوه."

• "مگه سیب سرخ برای دست چلاق خوبه؟"

• "مگه کاشونه که کپه با فعله است؟"

• "ملا شدن چه آسون، آدم شدن چه مشکل."

• "ملا نصرالدین صنار میگرفت سگ اخته می‌کرد یکعباسی میداد میرفت حموم."

• "من آنچه شرط بلاغ است با تو میگویم --- تو خواه از سخنم پند گیر و خواه ملال." ((سعدی))

• "من از بیگانگان هرگز ننالم --- که با من هر چه کرد آن آشنا کرد." ((حافظ))

• "من کجا و خلیفه در بغداد."

• "من میگم خواجه‌ام تو میگی چند تا بچه داری؟"

• "من میگم نره تو میگی بدوش."

• "من میگم انف، تو نگو انف، تو بگو انف."

• "من نمیگویم سمندر باش یا پروانه باش --- چون بفکر سوختن افتاده‌ای مردانه باش." ((مرتضی قلیخان شاملو))

• "من نوکر حاکمم نه نوکر بادنجان."

• "موریانه همه چیز خونه را میخوره جز غم صاحب خونه را."

• "موش به سوراخ نمیرفت جارو به دم بست."

• "موش چیه که کله پاچش چی باشه."

• "موش زنده بهتر از گربه مرده است."

• "موش به همبونه ( انبار) کار نداره همبونه به موش کار داره."

• "موش و گربه که با هم بسازند دکان بقالی خراب میشه."

• "مهتاب نرخ ماست را میشکنه."

• "مهره مار داره."

• "مه فشاند نور و سگ عوعو کند --- هر کسی بر طینت خود می تند." ((مولوی))

• "مهمون باید خنده‌رو باشه اگر چه صاحب‌خونه، خون گریه کنه."

• "مهمون تا سه روز عزیزه."

• "مهمون خر صاحب‌خونه است."

• "مهمون که یکی شد صاحب‌خونه گاو میکشه."

• "مهمون، مهمون‌و نمیتونه ببینه صاحب‌خونه هر دو را."

• "مهمون ناخونده خرجش پای خودشه."

• "مهمون هر کی، و در خونه هر چی."

• "میون حق و باطل چهار انگشته."

• "میون دعوا حلوا خیر نمی‌کنند."

• "میون دعوا نرخ معین میکنه."

• "می بخور، منبر بسوزان، مردم آزاری مکن."

• "میخوای عزیز بشی یا دور شو یا کور شو."

• "میراث خرس به کفتار میرسه."

• "میراث‌خوار بهتر از چشته خوره."

• "میوه خوب نصیب شغال میشه."

• "میهمان راحت جان است و لیکن چو نفس --- خفه سازد که فرود آید و بیرون نرود."
• "مهمون روز اول طلا , روز دوم مس , روز سوم فس "

ن

• "نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود --- مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد."

• • Literal Translation:
  • Connotation:
  • English Equivalent: No Pain ,No gain

• "ناخوانده بخانه خدا نتوان رفت."

• "ناز عروس به جهازه."

• "نازکش داری ناز کن، نداری پاهاتو دراز کن."

• "نبرد رگی تا نخواهد خدای." (( اگر تیغ عالم جنبد ز جای... ))

• "نخود توی شله زرد."

• "نخودچی توی جیبم میکنی اونوقت سرم را میشکنی؟"

• "نخودچی شو دزدیده."

• "نخود همه آش."

• "ندید بدید وقتی بدید به خود برید."

• "نذر میکنم واسه سرم خودم میخورم و پسرم."

• "نردبون، پله به پله."

• "نردبون دزدها."

• "نزدیک شتر نخواب تا خواب آشفته نبینی."

• "نزن در کسی را تا نزنند درت را."

• "نسیه نسیه آخر بدعوا نسیه."

• "نشاشیدی شب درازه."

• "نشسته پاکه."

• "نفسش از جای گرم در میاد."

• "نکرده کار نبرند بکار."

• "نگاه بدست ننه کن مثل ننه غربیله کن."

• "نوشدارو بعد از مرگ سهراب."

• "نوکر باب، شیش ماه چاقه شیش ماه لاغر."

• "نوکر بی‌جیره و مواجب تاج سر آقاست."

• "نوکه اومد به ببازار کهنه می‌شه دل‌آزار."

• "نون اینجا آب اینجا - کجا بروم به از اینجا؟"

• "نون بدو، آب بدو، تو بدنبالش بدو."

• "نون بده، فرمون بده."

• "نون بهمه کس بده، اما نان همه کس مخور."

• "نونت را با آب بخور منت آبدوغ نکش."

• "نون خونه رئیسه، سگش هم همراهشه."

• "نون خودتو میخوری حرف مردم و چرا میزنی؟"

• "نون خود تو میخوری حلیم حاج عباسو هم میزنی؟"

• "نون را به اشتهای مردم نمیشه خورد."

• "نون را باید جوید توی دهنش گذاشت."

• "نونش توی روغنه."

• "نونش را پشت شیشه میماله."

• "نون گدائی رو گاو خورد دیگه بکار نرفت."

• "نون نامردی توی شکم مرد نمیمونه."

• "نون نداره بخوره پیاز میخوره اشتهاش واشه."

• "نون نکش آب لوله کش."

• "نه آب و نه آبادانی نه گلبانگ مسلمانی."

• "نه آفتاب از این گرم‌تر می‌شود و نه غلام از این سیاه‌تر."

• "نه از من جو، نه از تو دو، بخور کاهی برو راهی."

• "نه به‌اون خمیری نه به‌این فطیری."

• "نه به اون شوری شوری نه به‌این بی‌نمکی."

• "نه بباره نه به داره، اسمش خاله موندگاره."

• "نه بر مرده بر زنده باید گریست." (( گر این تیر از ترکش رستمی است."."." )) ((فردوسی))

• "نه پسر دنیائیم نه دختر آخرت."

• "نه پشت دارم نه مشت."

• "نه پیر را برای خر خریدن بفرست نه جوان را برای زن گرفتن."

• "نه خانی اومده نه خانی رفته."

• "نه چک زدم نه چونه، عروس اومد به خونه."

• "نه خود خوری نه کس دهی گنده کنی به سگ دهی."

• "نه در غربت دلم شاد و نه روئی در وطن دارم." --- الهی بخت برگردد از طالع که من دارم."

• "نه دزد باش نه دزد زده."

• "نه راه پس دارم نه راه پیش."

• "نه سر پیازم نه ته پیاز."

• "نه سر کرباسم نه ته کرباس."

• "نه سرم را بشکن نه گردو توی دومنم کن."

• "نه سیخ بسوره نه کباب." (( کاری بکن بهر ثواب... ))

• "نه عروس دنیا نه داماد آخرت."

• "نه شیر شتر نه دیدار عرب."

• "نه قم خوبه نه کاشون لعنت به هر دوتاشون."

• "نه مال دارم دیوان ببره نه ایمان دارم شیطان ببره."

• "نه نماز شبگیر کن نه آب توی شیر کن."

• "نه هر که سر نتراشد قلندری داند."

• "نی به نوک دماغش نمیرسه."

• "نیش عقرب نه از ره کین است --- اقتضای طبیعتش این است."

• "نیکی و پرسش؟"

و

• "وای بباغی که کلیدش از چوب مو باشه."

• "وای به خونی که یکشب از میونش بگذره."

• "وای به کاری که نسازد خدا."

• "وای به مرگی که مرده‌شور هم عزا بگیره."

• "وای به وقتی که بگندد نمک."

• "وای به وقتی که چاروادار راهدار بشه."

• "وای بوقتی که قاچاقچی گمرکچی بشه."

• "وعده سر خرمن دادن."

• "وقت خوردن، خاله، خواهر زاده را نمیشناسه."

• "وقت مواجب سرهنگه، وقت کار کردن سربازه."

• "وقتی که جیک جیک مستونت بود یاد زمستونت نبود؟"

• "وقتی مادر نباشه با زن بابا باید ساخت."

ه

• "هادی." هادی." اسم خودتو بما نهادی."

• "هر جا که آشه، کل، فراشه."

• "هر جا خرسه، جای ترسه."
  • Literal Translation: Where there is bear, there is fear.
  • English Equivalent: Where there's smoke, there's fire.

• "هر جا سنگه پیش پای لنگه."

• "هر جا که پری رخیست دیوی با اوست."
  • Literal Translation: Where there's a beauty, there's a beast also.
  • English Equivalent:

• "هر جا که گندوم نده مال من دردمنده."

• ".هر جا که نمک خوری نمکدون نشکن"
  • English Equivalent: Don't bite the hand that feeds you.

• "هر جا مرغ لاغره، جایش خونه ملا باقره."

• "هر جا هیچ جا، یک جا همه جا."

• "هر چه از دزد موند، رمال برد."

• "هر چه بخود نپسندی بدیگران نپسند."
  • English Equivalent: Do to others as you would have them do to you.

• "هر کسی کار خودش بار خودش آتیش به انبار خودش"

• "هر چه بگندد نمکش میزنند --- وای به وقتی که بگندد نمک."

• "هر چه به همش بزنی گندش زیادتر میشه."

• "هر چه پول بدی آش میخوری."
  • English Equivalent: Much coin, much care.
  • English Equivalent: Cut one's coat according to one's cloth and cut one's coat to suit one's cloth
• "هر چه پیش آید خوش آید."
  • Literal Translation: Anything that comes up is welcome.
  • English Equivalent: Come what may.

• "هر چه خدا خواست همان شود --- هر چه دلم خواست نه آن شد."

• "هر چه خورده نریده."

• "هر چه دختر همسایه چل‌تر، برای ما بهتر."

• "هر چه در دیگ است به چمچه میاد."

• "هر چه دیر نپاید دلبستگی را نشاید."

• "هر چه رشتم پنبه شد."

• "هر چه سر، بزرگتر درد بزرگتر."

• "هر چه عوض داره گله نداره."

• "هر چه کنی بخود کنی گر همه نیک و بد کنی."

• "هر چه که پیدا میکنه خرج اتینا میکنه."

• "هر چه مار از پونه بدش میاد بیشتر در لونه‌اش سبز میشه."

• "هر چه میگم نره، بازم میگه بدوش."

• "هر چه نصیب است نه کم میدهند --- ور نستانی به ستم میدهند."

• "هر چه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست." --- ورنه تشریف توبر بالای کس کوتاه نیست." ((حافظ))

• "هر چیز که خوار آید یکروز به کار آید."

• "هر خری را به یک چوب نمیرونند."

• "هر دودی از کباب نیست."

• "هر رفتی، آمدی داره."

• "هر سخن جائی و هر نکته مقامی دارد."

• "هر سرازیری یک سر بالائی داره."

• "هر سرکه‌ای از آب، ترش تره."

• "هر سگ در خونه صاحابش شیره."

• "هر شب شب قدر است اگر قدر بدانی."

• "هر کس از هر جا رونده است با ما برادر خونده است."

• "هر کسی پنجروزه نوبت اوست." (( دور مجنون گذشت و نوبت ماست... )) ((حافظ))

• "هر که با مادر خود زنا کنه با دگران چها کنه."

• ".هر که بامش بیش، برفش بیشتر"
  • English Equivalent: Much coin, much care.

• "هر که به‌یک کار، بهمه کار - هر که بهمه کار بهیچ کار."

• "هر که به امید همسایه نشست گرسنه میخوابه."

• "هر که تنها قاضی رفت خوشحال بر میگرده."

• "هر که خربزه میخوره پای لرزش هم میشینه."
  • Literal Translation: "Anyone who eats melon, shall meet the consequence"
  • English Equivalents:
    • "Those who dance must pay the fiddler!"
    • "As you make your bed, so you must lie on it!"

• "هر که خری نداره غمی نداره."

• "هر که خیانت ورزد دستش در حساب بلرزد."

• "هر که دست از جان بشوید هر چه در دل دارد گوید."

• "هر که را زر در ترازوست زور در بازوست."

• "هر که را طاووس باید جور هندوستان کشد."

• "هر که را مال هست و عقلش نیست --- روزی آن مال مالشی دهدش / وانکه را عقل هست و مالش نیست--- روزی آن عقل بالشی دهدش." ((عمادی شهریاری))

• "هر که را میخواهی بشناسی یا باهاش معامله کن یا سفر کن."

• "هر که شیرینی فروشد مشتری بروی بجوشد."

• "هر که نان از عمل خویش خورد --- منت از حاتم طائی نبرد."

• "هر کی بفکر خویشه کوسه بفکر ریشه."

• "هر کی خر شد، ما پالونیم."

• "هر کی که زن نداره،آروم تن نداره."

• ".هر گردی گردو نیست"
  • Literal Translation: All that is round is not walnut.
  • Connotation: Appearances can be deceptive.
  • English Equivalent: All that glitters is not gold.

• "هر گلی زدی سر خودت زدی."

• "هزار تا چاقو بسازه یکیش دسته نداره."

• "هزار تا دختر کور‌و یکروزه شوهر میده."

• "هزار دوست کمه، یک دشمن بسیار."

• "هزار قورباغه جای یه ماهی رو نمیگیره."

• "هزار وعده خوبان یکی وفا نکند."

• "هشتش گرو نه است."

• "هلو برو تو گلو."

• "هم از توبره میخوره هم از آخور."

• "هم از شوربای قم افتادیم هم از حلیم کاشون."

• "همان آش است و همان کاسه."

• "همان خر است و یک کیله جو."

• "هم چوب را خوردیم هم پیاز را و هم پول را دادیم."

• "هم حلوای مرده‌هاست هم خورش زنده‌ها."

• ".هم خدا را میخواهد هم خرما را"
  • English Equivalents:
    • He wants to have his cake and eat it too.
    • He wants to let it go and still have it.
    • He wants to have it both ways.

• "همدون دوره و کردوش نزدیک."

• "همسایه نزدیک، بهتر از برادر دور."

• "همسایه‌ها یاری کنید تا من شوهر‌داری کنم."

• "هم فاله و هم تماشا."

• "همکار همکارو نمیتونه ببیند."

• "هم لحافه و هم تشک."

• "هم میترسم هم میترسونم."

• "همنشین به بود تا من از او بهتر شوم."

• "همه ابری هم بارون نداره."

• "همه خرها رو به یک چوب نمیرونند."

• "همه رو مار میگزه مارو خر چسونه."

• "همه سروته یه کرباسند."

• "همه قافله پس و پیشیم."

• "همه کاره و هیچ کاره."

• "همه ماری مهره نداره."

• "همه ماهی خطر داره بدنامیشو صفر داره."

• "هر مرغی انجیر نمیخوره."

• "همیشه آب در جوی آقا رفیع نمیره یه دفه هم در جوی آقا شفیع میره."

• "همیشه خره خرما نمیرینه."

• "همیشه روزگار بانسان رو نمیکنه."

• "همیشه شعبان، یکبار هم رمضان."

• "همیشه ما میدیدیم یه دفعه هم تو ببین."

• "همینو که زائیدی بزرگش کن."

• "هنوز باد به زخمش نخورده."

• ".هنور دهنش بوی شیر میده"
  • Literal Translation: His mouth still smells of his mother's milk.
  • Connotation: He is still too young and inexperienced.
  • English Equivalent: He is still wet behind the ears.

• "هنوز سر از تخم در نیاورده."

• "هنوز غوره نشده مویز شده."

• "هوو هوو را خوشگل میکنه جاری جاری را کدبانو."

• "هیچ ارزونی بی علت نیست."

• "هیچ انگوری دوبار غوره نمیشه."

• "هیچ بده را به هیچ بستانی کاری نیست."

• "هیچ بدی نرفت که خوب جاش بیاد."

• "هیچ بقالی نمیگه ماست من ترشه."

• "هیچ تقلبی بهتر از راستی نیست."

• "هیچ چراغی تا به صبح نمیسوزه."

• "هیچ چیز شرط هیچ چیز نیست."

• "هیچ دوئی نیست که سه نشه."

• "هیچ دودی بی‌آتش نیست."

• "هیچ عروس سیاه بختی نیست که تا چهل روز سفید بخت نباشه."

• "هیچکاره، رقاص پای نقاره."

• "هیچکاره و همه‌کاره."

• "هیچکس در پیش خود چیزی نشد."

• "هیچکس را توی گور دیگری نمیگذارن."

• "هیچکس روزی دیگری را نمیخوره."

• "هیچکس نمیگه ماست من ترشه."

• "هیچ گرونی بی‌حکمت نیست."

ی

• "یابو برش داشته."

• "یابوی اخته و مرد کوسه سن و سالشون معلوم نیست."

• "یابوی پیش آهنگ آخرش توبره کش میشه."

• "یا خدا یا خرما."
  • Literal translation: Either God, or date
  • Connotation: You can not have everything at the same time.
  • English equivalent: You can't have your cake and eat it too.

• "یاربد، بدتر بود از مار بد."

• "یارب مبادا که گدا معتبر شود." ((گر معتبر شود ز خدا بی‌خبر شود...))

• "یار در خانه و ما گرد جهان میگردیم."

• "یارقدیم، اسب زین کرده است."

• "یار، مرا یاد کنه ولو با یک هل پوک."

• "یا زنگی زنگ باش یا رومی روم."

• "یا علی غرقش کن منهم روش."

• "یا کوچه گردی یا خانه داری."

• "یا مرد باش یا نیمه مرد یا هپل هپو."

• "یا مرگ یا اشتها."

• "یا مکن با پیلان دوستی --- یا بنا کن خانه در خورد پیل." ((سعدی))

• "یعنی کشک."

• "یکی رو تو ده راه نمی دادند سراغ کدخدارو می‌گرفت."

• "یک ارزن از دستش نمی‌ریزه."

• "یک مرده بنام به که صد زنده به ننگ."

• "یک انار و صد بیمار."

• "یک بز گر گله را گر میکند."

• "یکخورده شاخ بهتر از هزار ذرع دمه."

• "یک داغ دل بس است برای قبیله‌ای."

• "یکدم نشد که بی سر خر زندگی کنیم."

• "یک ده آباد بهتر از صد شهر خراب."

• "یک بار جستی ملخه، دو بار جستی ملخه، آخر به دستی ملخه."

• "یه بام و دو هوا."

• "یه پا چارق، یه پا گیوه."

• "یه پاش این دنیا یه پاش اون دنیاست."

• "یه پول جیگرک سفره قلمکار نمیخواد."

• "یه تب یه پهلوان‌و می‌خوابونه."

• "یه تخته اش کمه."

• "خل و کم عقل است."

• "یه جا میل و مناره را نمی‌بینه یه جا ذره رو در هوا میشماره."

• "یه مثقال گه توی شکمش نیست میخواد به شمس‌العماره برینه."

• "یه چیز بگو بگنجه."

• "یه حموم خرابه چهل تا جومه‌دار نمیخواد."

• "یه خونه داریم پنبه ریسه، میون هفتاد ورثه."

• "یه دست به پیش و یه دست به پس."

• "یه دست صدا نداره."

• "یه دستم سپر بود، یه دستم شمشیر، با دندونام که نمیتونم بجنگم."

• "یه دیوانه سنگی به چاه میندازه که صدعاقل نمیتونه بیرون بیاره."

• "یه روده راست توی شیکمش نیست."
  • Literal Translation: There's not a single straight intestine in his belly.
  • Connotation: He never tells the truth.

• "یه روزه مهمونیم و صد ساله دعاگو."

• "یه روز حلاجی میکنه سه روز پنبه از ریش ور میچینه."

• "یه سال بخور نون و تره صد سال بخور نون کره."
  • Literal Translation: Eat bread and leek for one year, eat bread and butter for a hundred years.
  • Connotation: If you work hard and live uncomfortably today, it'll pay off in the future.

• "یه سال روزه بگیر آخرش با فضله سگ افطار کن."

• "یه سوزن بخودت بزن و یه جوالدوز به مردم."

• "یه سیب و که به هوا بندازی تا بیاد پائین هزار تا چرخ میخوره."
  • Literal Translation: When you throw an apple up, it turns a thousand times before it come down.
  • Connotation: Events take unexpected turns.

• "یه شکم سیر بهتر از صد شکم نیم سیر."
  • Literal Translation: One full stomach is better than hundred half-full stomachs.

• "یه عمر گدائی کرده هنوز شب جمعه رو نمیدونه."

• "یه کاسه چی صد تا سرناچی."

• "یه کفش آهنی میخواد و یه عصای فولادی."

• "یه کلاغ و چهل کلاغ."
  • Literal Translation: One crow and fourty crows.
  • Connotation: Applied when a fact changes due to it being transferred through many rumors.

• "یه گوشش دره یه گوشش دروازه."
  • English Equivalent: In one ear, out the other.

• "یه لاش کردیم نرسید دو لاش کردیم که برسد."

• "یه لقمه نون بربری من بخورم یا اکبری."

• "یه مرید خر بهتر از یه ده شیش دانگ."

• "یه مو از خرس کندن غنیمته."

• "یه مویز و چل قلندر."

• "یه نه بگو، نه ماه رو دل نکش."
  • Literal Translation: Say no once, don't hold it in your belly (be pregnant) for nine months.

• "یه وقت از سوراخ سوزن تو میره یه وقت از در دروازه تو نمیره."

• "یکی به نعل و یکی به میخ."

• "یکی چهارشنبه پول پیدا میکنه یکی گم میکنه."
  • Literal Translation: One finds money on Wednesday and one loses it.

• "یکی کمه، دوتا غمه، سه تا خاطر جمه."

• "یکی مرد و یکی مردار شد یکی به غضب خدا گرفتار شد."

• "یکی میبره یکی میدوزد."
  • Literal Translation: One cuts and one sews.
  • Connotation: They coordinate.

• "یکی گفت: مادرم را می‌فروشم. گفتند: که چطور مادرت را می‌فروشی؟ گفت: قیمتی میگم که نخرند."

• "یکی میمرد ز درد بینوایی - یکی میگفت خانوم زردک میخواهی؟"

• "یکی نون نداشت بخوره پیاز میخورد که اشتهاش واشه."

• "یکی یه دونه یا خل میشه یا دیوونه."
  • Literal meaning: The only child will become either stupid or idiot

• نو که آمد به بازار کهنه میشه دل آزار
• No ke âmad be bâzâr, kohne mishe del âzar.
  • English equivalent: something like "New kid on the block"
  • "When the new things come to the bazaar, the old things are broken-hearted"

چرا میخوای چاق بشی؟

G 2401:4900:2EE0:95D3:C1FA:F75C:7720:B593 18:06, 9 April 2023 (UTC)