Venandi cano mille uias hilarisque labores discursusque citos, securi proelia ruris, pandimus. Aonio iam nunc mihi pectus ab oestro aestuat: ingentis Helicon iubet ire per agros, Castaliusque mihi noua pocula fontis alumnus ingerit et late campos metatus apertos imponitque iugum uati retinetque corymbis implicitum ducitque per auia, qua sola numquam trita rotis. iuuat aurato procedere curru et parere deo: uiridis en ire per herbas imperat: intacto premimus uestigia musco; et, quamuis cursus ostendat tramite noto obuia Calliope facilis, insistere prato complacitum, rudibus qua luceat orbita sulcis. nam quis non Nioben numeroso funere maestam iam cecinit? quis non Semelen ignemque iugalem letalemque simul nouit de paelicis astu? quis magno recreata tacet cunabula Baccho, ut pater omnipotens maternos reddere mensis dignatus iusti complerit tempora partus? sunt qui sacrilego rorantis sanguine thyrsos (nota nimis) dixisse uelint, qui uincula Dirces Pisaeique tori legem Danaique cruentum imperium sponsasque truces sub foedere primo dulcia funereis mutantis gaudia taedis. Byblidos indictum nulli scelus; impia Myrrhae conubia et saeuo uiolatum crimine patrem nouimus, utque Arabum fugiens cum carperet arua iuit in arboreas frondis animamque uirentem. sunt qui squamosi referant fera sibila Cadmi stellatumque oculis custodem uirginis Ius Herculeosque uelint semper numerare labores miratumque rudis se tollere Terea pinnas post epulas, Philomela, tuas; sunt ardua mundi qui male temptantem curru Phaethonta loquantur exstinctasque canant emisso fulmine flammas fumantemque Padum, Cycnum plumamque senilem et flentis semper germani funere siluas. Tantalidum casus et sparsas sanguine mensas condentemque caput uisis Titana Mycenis horrendasque uices generis dixere priores. Colchidos iratae sacris imbuta uenenis munera non canimus pulchraeque incendia Glauces, non crinem Nisi, non saeuae pocula Circes, nec nocturna pie curantem busta sororem: haec iam magnorum praecepit copia uatum, omnis et antiqui uulgata est fabula saecli. nos saltus uiridisque plages camposque patentis scrutamur totisque citi discurrimus aruis et uarias cupimus facili cane sumere praedas; nos timidos lepores, inbellis figere dammas audacisque lupos, uulpem captare dolosam gaudemus; nos flumineas errare per umbras malumus et placidis ichneumona quaerere ripis inter harundineas segetes faelemque minacem arboris in trunco longis perfigere telis implicitumque sinu spinosi corporis erem ferre domum; talique placet dare lintea curae, dum non magna ratis, uicinis sueta moueri litoribus tutosque sinus percurrere remis, nunc primum dat uela notis portusque fidelis linquit et Adriacas audet temptare procellas. mox uestros meliore lyra memorare triumphos accingar, diui fortissima pignora Cari, atque canam nostrum geminis sub finibus orbis litus et edomitas fraterno numine gentis, quae Rhenum Tigrimque bibunt Ararisque remotum principium Nilique uident in origine fontem; nec taceam, primum quae nuper bella sub Arcto felici, Carine, manu confeceris, ipso paene prior genitore deo, utque intima frater Persidos et ueteres Babylonos ceperit arcis, ultus Romulei uiolata cacumina regni; imbellemque fugam referam clausasque pharetras Parthorum laxosque arcus et spicula nulla. haec uobis nostrae libabunt carmina Musae, cum primum uultus sacros, bona numina terrae, contigerit uidisse mihi: iam gaudia nota temporis inpatiens sensus spretorque morarum praesumit uideorque mihi iam cernere fratrum augustos habitus, Roman clarumque senatum et fidos ad bella duces et milite multo agmina, quis fortis animat deuotio mentis: aurea purpureo longe radiantia uelo signa micant sinuatque trucis leuis aura dracones. tu modo, quae saltus placidos siluasque pererras, Latonae, Phoebe, magnum decus, heia age suetos sume habitus arcumque manu pictamque pharetram suspende ex humeris, sint aurea tela, sagittae, candida puniceis aptentur crura coturnis, sit chlamys aurato multum subtegmine lusa conrugesque sinus gemmatis balteus artet nexibus, implicitos cohibe diademate crinis. tecum Naiades faciles uiridique iuuenta pubentes Dryades Nymphaeque, unde amnibus umor, adsint et docilis decantet Oreadas Echo. duc age, diua, tuum frondosa per auia uatem: te sequimur, tu pande domos et lustra ferarum. huc igitur mecum, quisquis percussus amore uenandi damnas litis rabidosque tumultus ciuilisque fugis strepitus bellique fragores nec praedas auido sectaris gurgite ponti.
Exordium to a Poem on Hunting (Cynegetica, 1–102)
Nyctilus atque Micon nec non et pulcer Amyntas torrentem patula uitabant ilice solem, cum Pan uenatu fessus recubare sub ulmo coeperat et somno lassatas sumere uiris; quem super ex tereti pendebat fistula ramo. hanc pueri, tamquam praedem pro carmine possent sumere fasque esset calamos tractare deorum, inuadunt furto; sed nec resonare canorem fistula quem suerat nec uult contexere carmen, sed pro carminibus male dissona sibila reddit, cum Pan excussus sonitu stridentis auenae iamque uidens ‘pueri, si carmina poscitis’, inquit, ‘ipse canam: nulli fas est inflare cicutas, quas ego Maenaliis cera coniungo sub antris. iamque ortus, Lenaee, tuos et semina uitis ordine detexam: debemus carmina Baccho.’ haec fatus coepit calamis sic montiuagus Pan: ‘te cano, qui grauidis hederata fronte corymbis uitea serta plicas quique udo palmite tigris ducis odoratis perfusus colla capillis, uera Iouis proles; nam cum post sidera caeli sola Iouem Semele uidit Iouis ora professum, hunc pater omnipotens, uenturi prouidus aeui, pertulit et iusto produxit tempore partus. hunc Nymphae Faunique senes Satyrique procaces, nosque etiam Nysae uiridi nutrimus in antro. quin et Silenus paruum ueteranus alumnum aut gremio fouet aut resupinis sustinet ulnis, euocat aut risum digito motuue quietem allicit aut tremulis quassat crepitacula palmis. cui deus arridens horrentis pectore setas uellicat aut digitis auris astringit acutas adplauditue manu mutilum caput aut breue mentum et simas tenero collidit pollice naris. interea pueri florescit pube iuuentus flauaque maturo tumuerunt tempora cornu. tum primum laetas extendit pampinus uuas: mirantur Satyri frondis et poma Lyaei. tum deus ‘o Satyri, maturos carpite fetus’ dixit ‘et ignotos primi calcate racemos’. uix haec ediderat, decerpunt uitibus uuas et portant calathis celerique elidere planta concaua saxa super properant: uindemia feruet collibus in summis, crebro pede rumpitur uua nudaque purpureo sparguntur pectora musto. tum Satyri, lasciua cohors, sibi pocula quisque obuia corripiunt: quae fors dedit, occupat usus. cantharon hic retinet, cornu bibit alter adunco, concauat ille manus palmasque in pocula uertit, pronus at ille lacu bibit et crepitantibus haurit musta labris; alius uocalia cymbala mergit, atque alius latices pressis resupinus ab uuis excipit: at potus (saliens liquor ore resultat); euomit, inque humeros et pectora defluit humor. omnia ludus habet cantusque chorique licentes; tum primum roseo Silenus cymbia musto plena senex auide non aequis uiribus hausit. ex illo uenas inflatus nectare dulci hesternoque grauis semper ridetur Iaccho. quin etiam deus ille, deus Ioue prosatus ipso, et plantis uuas premit et de uitibus hastas integit et lynci praebet cratera bibenti.’ haec Pan Maenalia pueros in ualle docebat, sparsas donec ouis campo conducere in unum nox iubet, uberibus suadens siccare fluorem lactis et in niueas astrictum cogere glebas.
