Talk:Mongolian proverbs

Unsourced

• "Усыг нь уувал ёсыг нь дага."
  • Transliteration: Usiig ni uuval yosiig ni daga.
  • Translation: If you drink the water, follow the custom.
  • English equivalent: When in Rome, do as the Romans do.
  • Variant:
    • "Сохорын газар сохор, доголонгийн газар доголон."
    • Transliteration: Sokhoriin gazar sokhor, dogolongiin gazar dogolon.
    • Translation: Blind with the blind, limp with the limp.

• "Үнэн үг хэлсэн хүнд ноёд өстэй, үхэр унасан хүнд ноход өстэй."
  • Transliteration: Unen ug helsen hund noyod ustei, ukher unasan hund nokhod ustei.
  • Translation: Lords hate those who say truth, dogs hate those who ride cattle.
  • English equivalent: ?
  • Variant:
    • "Үнэнийг хэлсэн хүнд хүн өстэй, үхэр унасан хүнд нохой өстэй."
      • Transliteration: Uneniig helsen hund hun ustei, ukher unasan hund nokhoi ustei.
      • Translation: Men begrudge those who utter truth, dogs begrudge those who ride oxen.

• "Хүний эрхээр зовохоор өөрийн эрхээр жарга."
  • Transliteration: Hunii erkheer zovokhoor uuriin erkheer jarga.
  • Translation: Suffer in liberty than delight in captivity.
  • English equivalent: (something along the lines of "better to die on your feet than to live on your knees")

• "Даахгүй нохой булуу хураах."
  • Transliteration: Daakhgui nokhoi buluu huraakh.
  • Translation: Hoarding bones he can't gnaw (in reference to a dog).
  • Context: Here the "cannot gnaw" is implied to be due to the dog's teeth, the quality or the lack thereof. There is a verb here - "daakhgui" - that I do not know how to translate accurately.
  • English equivalent: Biting off more than he can chew.

• "Тахиатай ч үүр цайна, тахиагүй ч үүр цайна."
  • Transliteration: Takhiatai ch uur tsaina, takhiagui ch uur tsaina.
  • Translation: Dawn will come with or without the cock.
  • English equivalent: (something about inevitability).

• "Өнгөрсөн борооны хойноос эсгий нөмрөх."
  • Transliteration: Ungursun boroonii hoinoos tsuv numruh.
  • Translation: To hide under felt from a rain long gone.
  • Context: Felt is a matted material made from sheep wool Mongols use for various purposes. Felt insulates heat, sound and water fairly well.
  • English equivalent: (something about belatedness).

• "Өдөр алдаад шөнө хайх."
  • Transliteration: Udur aldaad shunu haikh.
  • Translation: To search at night what was lost at day.
  • English equivalent: (something about belatedness).
  • Interpretation: One may easily interpret this proverb to mean unreasonableness or illogicalness. However, the proverb actually means belatedness because to lose something during the day, the loser had a clear view but the loser failed to "see" or was careless, and by the time the loser "saw" or "searched" the view was obscured and the loss difficult to recover/undo. Hence, the proverb refers to belatedness.

• "Нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохлов."
  • Transliteration: Huukhiig ni avakh geed nudiig ni sokhlov.
  • Translation: Poking blind in cleaning the eye.
  • English equivalent: (something about unexpected negative results)

• "Санаж явбал бүтнэ, сажилж явбал хүрнэ."
  • Transliteration: Sanaj yavbal butne, sajilj yavbal hurne.
  • Translation: Keep it in mind and it is sure to come, take it slow and you are certain to reach.
  • English equivalent: (something along the lines of "slowly but surely")

• "Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ."
  • Transliteration: Ezen hicheevel zaya hicheene.
  • Translation: If the self tries, the fate strives.
  • English equivalent: Where there is will, there is a way.

• "Айвал бүү хий, хийвэл бүү ай."
  • Transliteration: Aival buu hii, hiivel buu ai.
  • Translation: If you fear it, do not do it. If you do it, do not fear it.
  • English equivalent: (something along the lines of "all or nothing").

• "Чинийх долоо, минийх долоохон."
  • Transliteration: Chiniikh doloo, miniikh dolookhon.
  • Translation: Yours is seven. Mine is only seven.
  • English equivalent: The grass is always greener on the other side.

• "Барын сүүл байснаас батганы толгой байсан нь дээр."
  • Transliteration: Bariin suul baisnaas batganii tolgoi baisan ni deer.
  • Translation: Be the head of a wasp than the tail of a lion.
  • English equivalent:
  • Interpretation: The proverb is not so much about a preference for leadership as it is about free will. A tail, regardless of how magnificent a creature to which it belongs, has no free will and is controlled by the brain while the brain or the "head", regardless of how insignificant a creature to which it belongs, has nothing else that so evidently controls it. Therefore, the "head" has more "freedom" and hence, the proverb calls for more autonomy and possibly, influence.

• "Галаас зугатаад усанд унаж үхэх."
  • Transliteration: Galaas zugataad usand unaj ukhekh.
  • Translation: Drowning in water in running from fire.
  • English equivalent: From the frying pan into the fire.
  • Variant:
    • "Чонын амнаас гараад, барын аманд орох."
      • Transliteration: Choniin amnaas garaad, bariin amand orokh.
      • Translation: From the fangs of a wolf, into the jaws of a tiger.

• "Гараар ганц хүнийг дийлэх. Tолгойгоор мянган хүнийг дийлэх."
  • Transliteration: Garaar gants huniig diilekh. Tolgoigoor myangan huniig diilekh.
  • Translation: Conquer one with your hands, a thousand with your head.
  • English equivalent: (something along the lines of "the pen is mightier than the sword," but more about intelligence than just words or eloquence).

• "Маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушиг дээр."
  • Transliteration: Margaashiin uukhnuus unuudriin uushig deer.
  • Translation: Today's lung, not tomorrow's lard.
  • Context: Mongols eat offal as well lard and regard lard to be the most nutritious or rather, valuable food. Most people dislike lung.
  • English equivalent: Better safe than sorry.
  • Interpretation: The better way to understand this proverb is that holding on to what one already has - settling - is better than searching for something else, presumably better, in the uncertain future.

• "Нэр хугарахаар яс хугар."
  • Transliteration: Ner hugarakhaar yas hugar.
  • Translation: Break a bone than blemish your name.
  • English equivalent: (something about the importance of reputation and credibility).

• "Өлсөхөд өл бугын эвэр зөөлөн, цадахад цагаан хурганы сүүл хатуу."
  • Transliteration: Ulsukhud ulun bugiin ever zuulun, tsadakhad tsagaan hurganii suul hatuu.
  • Translation: The horn of stag is tender when hungry. The lard of a lamb is tough when sated.
  • English equivalent: (something about perception and adaptation: how one becomes spoiled in better days and rises to the occasion in hardship)

• "Өөд нь хаясан чулуу өөрийн толгой дээр."
  • Transliteration: Uud hayasan chuluu uuriin tolgoi deer.
  • Translation: The stone thrown up to fall back on the thrower.
  • English equivalent: What goes around come around.

• "Сааль бэлдэхээр сав бэлд."
  • Transliteration: Saali beldekheer sav beld.
  • Translation: Prepare the pails before the milk.
  • English equivalent: (something about being prepared, especially for something presumably positive)

• "Тэхнлүүн явахад тэмээгээр тусалснаас тэвдэж явахад тэвнээр тусал."
  • Transliteration: Tenkhluun yavakhad temeegeer tusalsnaas tevdej yavakhad tevneer tusal.
  • Translation: Give me a needle in need than a camel in prosperity.
  • English equivalent:
  • Context: Camels are highly valuable in Mongolia both intrinsically and practically. The camel in Mongolian folklore is an animal too generous for its own good.
  • Interpretation: Implied in the proverb is the idea of the "fair weather friend," and being there for one particularly during the difficult times.

• "Ураг төрлийн хол нь, ус түлшний ойр нь дээр."
  • Transliteration: Urag turliin hol ni, us tulshiin oir ni deer.
  • Translation: Kins and relatives better far, water and fuel better near.
  • English equivalent:

• "Ухааны мунхагаас уурын мунхаг илүү."
  • Transliteration: Ukhaanii munkhagaas uuriin munkhag iluu.
  • Translation: The folly of fury exceeds the the foolishness of stupidity.
  • English equivalent:

• "Хайртай морио хазаартай нь идүүл."
  • Transliteration: Hairtai morio hazaartai ni iduul.
  • Translation: The horse you love ought eat with the bridle.
  • English equivalent: (something along the lines of "keeping your/the reigns tight" and "taking it slow")

• "Хүн атгандаа байгаа алтны үнэ цэнийг мэддэггүй."
  • Transliteration: Hun atgandaa baigaa altnii une tseniig medeggui.
  • Translation: To overlook the gold in your palms.
  • English equivalent: (something about not appreciate what one already has: similar to "grass is greener on the other side" but from a different perspective)
  • Variant:
    • "Айлаас сурахаар авдрандаа эр."
    • Transliteration: Ailaas surakhaar avdrandaa er.
    • Translation: Search your boxes before you solicit.

• "Урмыг нь хугалахаар ууцыг нь хугал"
  • Transliteration: Urmiig ni hugalakhaar uutsiig ni hugal.
  • Translation: Break his back than batter his spirits.
  • English equivalent:

• "Хургандаа цадаагүй төлөг майлдаг."
  • Transliteration: Hurgandaa tsadaagui tulug maildag.
  • Translation: The lamb not sated bleats as a sheep.
  • English equivalent: (something about being hung up on something or more literally, about one who continues to crave something one did not have as a child/youth)

• "Санаа соxор бол нүд соxор."
  • Transliteration: Sanaa sokhor bol nud sokhor.
  • Translation: The eye is sightless when the mind is oblivious.
  • English equivalent

• "Голгүй газрын горхи чимээтэй."
  • Transliteration: Golgui gazriin gorkhi chimeetei.
  • Translation: The stream is noisy where a river is absent.
  • English equivalent: (something about relative comparison and how things tend to stand out more in the absence of similar things or things greater).
  • Variant:
    • "Бурхангүй газрын бумба галзуурах."
    • Transliteration: Burkhangui gazriin bumba galzuurakh.
    • Translation:

• "Элсэн дотроос зүү олоx."
  • Transliteration: Elsen dotroos zuu olokh.
  • Translation: To search for a needle in the sand.
  • English equivalent: To find a needle in a haystack.

• "Уснаас хуурай гараx."
  • Transliteration: Usnaas huurai garakh.
  • Translation: To come out of water dry.
  • English equivalent:
  • Interpretation: The proverb does not mean so much "walking on water" - doing the impossible - as it does getting out of trouble unscathed.

• "Тэнгэрээс од шүүрэх хүн."
  • Transliteration: Tengerees od shuurekh hun.
  • Translation: [One to] snag a star from the sky.
  • Usage: "He would snag a star from the sky."
  • English equivalent: (something about having great potential).

• "Суусан газраасаа шороо атгах."
  • Transliteration: Suusan gazraasaa shoroo atgakh.
  • Translation: Grabbing dirt at every sitting.
  • Context: Mongols traditionally sit on the ground hence allowing one to "grab dirt" upon rising.
  • English equivalent: (something about opportunism).

• "Зүгээр сууxаар зулгэж суу."
  • Transliteration: Zugeer suukhaar zulgej suu.
  • Translation: Don't just sit. Sit and polish.
  • English equivalent: (something about productivity and always doing something).

• "Муу нохойн санаа алсын oонд."
  • Transliteration: Muu nokhoin sanaa alsiin oond.
  • Translation: The poor dog eyeing the antelope.
  • English equivalent: (something about having intentions above one's self)

• "Бухын доодох харж үнэг турж үхэх."
  • Transliteration: Bukhiin doodokh harj uneg turj ukhekh.
  • Translation: The fox starves staring at the bull's testicles.
  • English equivalent: (something about unrealistic expectations, wanting the unattainable - ignorance)

• "Хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жий, адууныхаа хэрээр исгэр."
  • Transliteration: Hunjliinkhuu hereer huluu jii, aduuniikhaa hereer isger.
  • Translation:
  • English equivalent:
  • Variant:
    • • "Туулайн хэрээр нумаа тат, тугалын хэрээр зэлээ тат." '
    • Transliteration: Tuulain hereer numaa tat, tugaliin hereer zelee tat.
    • Translation:

• "Биеэ засаад гэрээ зас, гэрээ засаад төрөө зас."
  • Transliteration: Biyee zasaad geree zas, geree zasaad turuu zas.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Өөхөнд ороовч нохой идэхгүй, өвсөнд ороовч үхэр идэхгүй."
  • Transliteration: Uukhund oroovch nokhoi idekhgui, uvsund oroovch ukher idekhgui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хоёр үзүүртэй зүү шиг ."
  • Transliteration: Hoyor uzuurtei zuu shig.
  • Translation: Like a needle that has two points.
  • English equivalent:

• "Уутанд хийсэн эвэр шиг." '
  • Transliteration: Uutand hiisen ever shig.
  • Translation: Like a horn in a bag.
  • English equivalent:

• "Уур бие зовоож, уул морь зовооно." '
  • Transliteration: Uur biye zovooj, uul mori zovoono.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Улааныг үзэж урвах, шарыг xaрж шарвах." '
  • Transliteration: Ulaaniig uzej urvakh, shariig harj sharvakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Туйлбаргүй хүн шантрах нь амархан, тугалган жад шамрах нь амархан." '
  • Transliteration: Tuilbargui hun shantrakh ni amarkhan, tugalgan jad shamrakh ni amarkhan.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эцэггүй хүүгийн толгой том, эхгүй хүүхний бөгс том." '
  • Transliteration: Etseggui huugiin tolgoi tom, ekhgui huukhnii bugs tom.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Шинэ баян цээж өвчтэй, хур баян хөл өвчтэй." '
  • Transliteration: Shine bayan tseej uvchtei, khur bayan hul uvchtei.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хээрийн хүн хээгүй, хээлтэй гүү сойлгоггүй." '
  • Transliteration: Heeriin hun heegui, heeltei guu soilgogui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Амандаа орсон олзыг хэлээрээ түлхэх." '
  • Transliteration: Amandaa orson olziig heleeree tulkhekh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Олзыг олуулаа." '
  • Transliteration: Olziig oluulaa.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эр хүн олзонд, эрвээхэй зуланд." '
  • Transliteration: Er hun olzond, erveekhei zuland.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эрийг бүү бас, далайг бүү янд." '
  • Transliteration: Eriig buu bas, dalaig buu yand.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Аймхай хүн арав үхдэг." '
  • Transliteration: Aimkhai hun arav ukhdeg.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Айхад аргал хөдлөх." '
  • Transliteration: Aikhad argal hudlukh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Голсон юм голд орох." '
  • Transliteration: Golson yum gold orokh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Давахгүй гэсэн даваагаар гурав давдаг." '
  • Transliteration: Davakhgui gesen davaagaar gurav davdag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Их санасан газар ёсөн шинө хоосон." '
  • Transliteration: Ikh sanasan gazar yusun shunu hooson.
  • Translation:
  • English equivalent:
  • Variant:
    • "Сахил хүртээд шал дордох." '
    • Transliteration: Sakhil hurteed shal dordokh.
    • Translation:

• "Дааxин дор хүлэг, дахан дор эр" '
  • Transliteration: Daakhin dor huleg, dakhan dor er.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Саваагүй нохой саранд хуцах." '
  • Transliteration: Savaagui nokhoi sarand husakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ёс мэдэхгүй хүнд ёр халдахгуй." '
  • Transliteration: Yos medekhgui hund yor haldakhgui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Тэнэгийн ухаан хойноо." '
  • Transliteration: Tenegiin ukhaan hoinoo.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Жаргалтай газар хүн, өвстэй газар мал тогтдоггүй" '
  • Transliteration: Jargaltai gazar hun, uvstei gazar mal togtdoggui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хүний сайныг үхсэн хойно нь мэддэг." '
  • Transliteration: Hunii sainiig ukhsen hoino ni meddeg.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Агтны алгаас аяганы алаг." '
  • Transliteration: Agtnii algaas ayganii alag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Аргаа барсан хүн аавынхаа толгойг маажих." '
  • Transliteration: Argaa barsan hun aaviinkhaa tolgoig maajikh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хойшоо нүүсэн үүл буцахдаа зовоодог, хоймроод зүтгэсэн эхнэр буцахдаа зовдог." '
  • Transliteration: Hoishoo nuusen uul butsakhdaa zovoodog, hoimrood zutgesen ekhner butsakhdaa zovdog.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Цаст уулын цагаан бар цагаа болохоор бэлд бууж шогоолжинд бариулах." '
  • Transliteration: Tsast uuliin tsagaan bar tsagaa bolokhoor beld buuj shorgooljind bariulakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Бөх хүн бүдүүн өвсөнд." '
  • Transliteration: Bukh hun buduun uvsund.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эх нь бөөр алаг бол тугал нь шийр алаг." '
  • Transliteration: Ekh ni buur alag bol tugal ni shiir alag.
  • Translation:
  • English equivalent: The apple doesn't fall far from the tree.

• "Шударга хэтэрвэл буруу болдог, шулуун хэтэрвэл хугардаг." '
  • Transliteration: Shudarga hetervel buruu boldog, shuluun hetervel hugardag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хоёр чавганц уралдахад нэг нь түрүүлдэг." '
  • Transliteration: Hoyor chavgants uraldakhad neg ni turuuldeg.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Жор мэдэхгүй эмчээс зовлон үзсэн чавганц дээр." '
  • Transliteration: Jor medekhgui emchees zovlon uzsen chavgants deer.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Аавдаа авгай авахыг заах." '
  • Transliteration: Aavdaa avgai avakhiig zaakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Аавын бийд хүнтэй танилц, агтны бийд газар үз." '
  • Transliteration: Aaviin biid huntei tanilts, agtiin biid gazar uz.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Айж явбал аминд өлзийтэй." '
  • Transliteration: Aij yavbal amind ulziitei.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Айсан хүн адуу үргээдэг, ичсэн хүн алдаг." '
  • Transliteration: Aisan hun aduu urgeedeg, ichsen hun aldag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Алтны дэргэд байсан гууль шарладаг." '
  • Transliteration: Altnii derged baisan guuli sharladag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Баатар нэг суманд, баян нэг шуурганд." '
  • Transliteration: Baatar neg sumand, bayan neg shuurgand.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Байгаль гэж нас нэмээр." '
  • Transliteration: Baigal gej nas nemeer.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Барын зулзгыг бага дээр нь." '
  • Transliteration: Bariin sulzagiig baga deer ni.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Биеийг нь төрүүлэхээс санааг нь төрүүлдэггүй." '
  • Transliteration: Biyeiig ni turuulekhees sanaag ni turuulekhgui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Биеэ мэдвэл хүн, бэлчээрээ мэдвэл мал." '
  • Transliteration: Biye medvel hun, belcheeree medvel mal.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Бөөсөнд хутга, бөөрөнд жад." '
  • Transliteration: Buusund hutga, buurund jad.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Буруу замаар будаа тээвэл буцахдаа шороо тээнэ." '
  • Transliteration: Buruu zamaar budaa teevel butsakhdaa shoroo teene.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Бэрдийн нүдэнд далай харам." '
  • Transliteration: Berdiin nudend dalai haram.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ганган хүн, жороо морь хоёр хавар намар." '
  • Transliteration: Gangan hun, joroo mori hoyor havar namar.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Дааганаас унаж үхдэггүй, даравгараас унаж үхдэг." '
  • Transliteration: Daaganaas unaj ukhdeggui, daravgaraas unaj ukhdeg.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Далайд дусал нэмэр." '
  • Transliteration: Dalaid dusal nemer.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Дассан газрын дайрга зөөлөн." '
  • Transliteration: Dassan gazriin dairga zuulun.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Доод хүнээс үг гардаг доголон мориноос тоос гардаг." '
  • Transliteration: Dood hunees ug gardag, dogolon morinoos toos gardag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Дуугүй хүний доодох нойтон." '
  • Transliteration: Duugui hunii doodokh noiton.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Дур эзнээ, дунд чөмөг сүүжээ. " '
  • Transliteration: Dur eznee, dund chumug suujee.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Дуслыг хураавал далай, дуулсныг хураавал эрдэм." '
  • Transliteration: Duslliig huraaval dalai, duulsniig huraaval erdem.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Дэм дэмэндээ дээс эрчиндээ." '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Дээдэх нь суудлаа олохгүй бол доодох нь гүйдлээ олохгүй" '
  • Transliteration: Deedekh ni suudlaa olokhgui bol doodokh ni guidlee olokhgui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Загасчны морь усгүй." '
  • Transliteration: Zagaschnii mori usgui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Занг нь мэдэхгүй бурхнаас занг нь мэддэг чөтгөр дээр." '
  • Transliteration: Zang ni medekhgui burkhnaas zang ni medeg chutgur deer.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Зовлонгийн түргэн жаргалын удаан." '
  • Transliteration: Zovlongiin turgen jargaliin udaan.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Зуд болоход нохой зоолдог, зовлон ирэхэд лам таргалдаг." '
  • Transliteration: Zud bolokhod nokhoi zooldog, zovlon irekhed lam targaldag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Зусаг ямааны зовлонг ухна мэддэггүй." '
  • Transliteration: Zusag yamaanii zovlong ukhna meddeggui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Зэс нь цухуйх." '
  • Transliteration: Zes ni tsukhuikh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ишиг эврээ ургахаар эхийгээ мөргөдөг." '
  • Transliteration: Ishig evree urgakhaar ekhiigee murgudug.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Могой алахад мод нэмэргүй." '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:
  • Variant:
    • "Эсгий хийх гaзap хүүхэд нохойн хэрэггүй."
    • Transliteration: Esgii hiikh gazar huukhed nokhoin hereggui.

• "Монгол монголдоо муу модон хүрз шаварт муу." '
  • Transliteration: Mongol Mongoldoo muu modon hurz shavart muu.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Муу муудаа муна гадсандаа эр." '
  • Transliteration: Muu muudaa muna gadsandaa er.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Муу толгойны хөл зовдог." '
  • Transliteration: Muu tolgoinii hul zovdog.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Муу хүн үзсэнээ, сохор атгаснаа." '
  • Transliteration: Muu hun uzsendee, sokhor atgasandaa.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Муу хүнд үг бүү таниул, сохор үхэрт худаг бүү таниул." '
  • Transliteration: Muu hund ug buu taniul, sokhor ukhert hudag buu taniul.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Муу хүнийг аргаар, мухар үхрийг дөрөөр [хөтлөх]." '
  • Transliteration: Muu huniig argaar, mukhar ukhriig duruur.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Муу явахаар сайн үх." '
  • Transliteration: Muu yavakhaar sain ukh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Мэргэн хүн ч алддаг, мэлхий ч гэсэн шаварддаг." '
  • Transliteration: Mergen hun ch alddag, mekhii ch gesen shavarddag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ноёдын үхэл чуулганд." '
  • Transliteration: Noyodiin ukhel chuulgand.
  • Translation:
  • English equivalent:
  • Context:

• "Ноён гэрт исгэрч нохой гадаа гасалмаар халуун." '
  • Transliteration: Noyon gert isgerch nokhoi gadaa gasalmaar haluun.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ноён урваач, нохой шарваач." '
  • Transliteration: Noyon urvaach, nokhoi sharvaach.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ноёнтой өстэй хүн толгойгүй, нохойтой өстэй хүн хормойгүй." '
  • Transliteration: Noyontoi ustei hun tolgoigui, nokhoitoi ustei hun hormoigui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохлох." '
  • Transliteration: Nuukhiig ni avakh geed nudiig ni sokhlokh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хүссэн юм хүзүү орооно." '
  • Transliteration: Hussen yum huzuu oroono.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Их санасан газар есөн шөнө хоосон." '
  • Transliteration: Ikh sanasan gazar yusun shunu hooson.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Нүд чих хоёрын хооронд дөрвөн хуруу зайтай." '
  • Transliteration: Nud chikh hoyoriin hoorond durvun huruu zaitai.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Мянга дуулахаар нэг үз." '
  • Transliteration: Myanga duulakhaar neg uz.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Нэг чихээрээ оруулаад нөгөө чихээрээ гаргах." '
  • Transliteration: Neg chikheeree oruulaad nuguu chikheeree gargakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Нэг шөнийн дулаан мянган лан." '
  • Transliteration: Neg shuniin dulaan myangan lan.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Нэр хугарахаар яс хугар." '
  • Transliteration: Ner hugarakhaar yas hugar.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Олон санаат оргож чадахгүй." '
  • Transliteration: Olon sanaat orgoj chaddaggui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Өөгүй хүн, хөөгүй тогоо байдаггүй ." '
  • Transliteration: Uugui hun, huugui togoo baidaggui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Өөрийн бодол өөртөө өрөөл дaaвуу өмдөндөө." '
  • Transliteration: Uuriin bodol uurtuu, uruul daavuu umdunduu.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Өргүй бол баян, өвчингүй бол жаргал." '
  • Transliteration: Urgui bol bayan, uvchingui bol jargal.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Сайн хүний үр сүүт гүүний унага." '
  • Transliteration: Sain hunii ur, suut guunii unaga.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Сайныг олох бэрх, муугаас хагацах бэрх." '
  • Transliteration: Sainiig olokh berkh, muugaas hagatsakh berkh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Сиймхий ч гэсэн гэр минь, сэгсгэр ч гэсэн ээж минь." '
  • Transliteration: Siimkhii ch gesen ger mini, segsger ch gesen eej mine.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Сурсан бүхэн эрдэм." '
  • Transliteration: Sursan bukhen erdem.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Суусан цэцнээс явсан тэнэг дээр." '
  • Transliteration: Suusan tsetsnees yavsan teneg deer.
  • Translation: A traveling fool is better than a sitting wise man
  • English equivalent:

• "Тас гэж яваад түс гэж үх." '
  • Transliteration: Tas gej yavaad, tus gej ukh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Туулайд эвэр ургаж тугалд соёо ургах." '
  • Transliteration: Tuulaid ever urgaj, tugald soyo urgakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Туурга тусгаар бол тусын дайсан." '
  • Transliteration: Tuurga tusgaar bol tusiin daisan.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Тэмээ цохисон гарын гарз, тэнгэр хараасан амны гарз." '
  • Transliteration: Temee tsokhison gazriin garz, tenger haraasan amnii garz.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Тэнэгийн дотор уужим." '
  • Transliteration: Tengeriin dotor uujim.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Усаа муу гэд юугаа уухав, ургаа муу гээд хэндээ очихов." '
  • Transliteration: Usaa muu geed yugaa uukhav, urgaa muu geed hendee ochikhov.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Уул үзээгүй хормой шуух, ус үзээгүй гутал тайлах." '
  • Transliteration: Uul uzeegui hormoi shuukh, us uzeegui gutal tailakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ухаангүй ноёнд урагшгүй албат ." '
  • Transliteration: Ukhaangui noyond uragshgui albat.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Үлдэх хүнээр ачаа бүү татуул." '
  • Transliteration: Uldekh huneer achaa buu tatuul.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Үхсэн буурын толгойноос амьд ат айх." '
  • Transliteration: Ukhsen buuriin tolgoinoos amid at aikh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хаанаасаа хаалгач нь хэцүү." '
  • Transliteration: Haanaas haalgach ni hetsuu.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хазгар хүүхэн хадамсаг, доголон хүүхэн төрхөмсөг." '
  • Transliteration: Hazagar huukhen hadamsag, dogolon huukhen turkhumsug.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хайлсан тугалга шиг бөмбөрөх." '
  • Transliteration: Hailsan tugalga shig bumburukh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хайр ихэдвэл харам ихдэнэ, хүсэл ихэдвэл хясал ихдэнэ." '
  • Transliteration: Hair ikhedvel haram ikhedne, husel ikhedvel hyasal ikhedne.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хайраа дотроо, халаа гаднаа." '
  • Transliteration: Hairaa dotroo, halaa gadnaa.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хар гэртээ хаан бор гэртээ богд." '
  • Transliteration: Har gertee haan, bor gertee bogd.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хар нүднээс хөмсөг гадуур." '
  • Transliteration: Har nudnees humsug gaduur.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Холыг харахгүй бол ойрт зовлон болдог." '
  • Transliteration: Holiig harakhgui bol oirt zovlon boldog.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Xоноц хоноцдоо дургүй, хонуулсан айл хоёуланд нь дургүй." '
  • Transliteration: Honots honotsdoo durgui, honuulsan ail hoyuland ni durgui.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хонх дуугарахаар лам нь таг." '
  • Transliteration: Honkh dugarakhaar lam ni tag.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хорыг хороор." '
  • Transliteration: Horiig horoor.
  • Translation:
  • English equivalent: Fight fire with fire.

• "Хөгшин үхэхээрээ хүүүхэд уйлахаараа." '
  • Transliteration: Hugshin ukhekheeree huukhed uilakhaaraa.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хөл хэрээтэй, хүзүү холбоотой биш." '
  • Transliteration: Hul hereetei, huzuu holbootoi bish.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хүн болох багаасаа, хүлэг болох унаганаасаа." '
  • Transliteration: Hun bolokh bagaasaa, huleg bolokh unagaasaa.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хүн хэдий ухаантай ч хэлэхээс нааш, цаас хэдий нимгэн ч чичихээс нааш." '
  • Transliteration: Hun hedii ukhaantai ch helekhees naash, tsaas hedii nimgen ch chichikhees naash.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хүний гараар могой бариулах." '
  • Transliteration: Hunii garaar mogoi bariulakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хүний дээл өмссөн хүний суга татуу, хүний морь унасан хүний явдал татуу." '
  • Transliteration: Hunii deel umssun hunii suga tatuu, hunii mori unasan hunii yavdal tatuu.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Хүний юмаар хүүдэгнэж хүргэний унааг зайдагнах." '
  • Transliteration: Hunii yumaar huudegnej, hurgenii unaag zaidagnakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Цувж явсан барнаас цуглаж суусан шаазгай." '
  • Transliteration: Tsuvj yavsan barnaas tsuglaj suusan shaazgai.
  • Translation:
  • English equivalent:
  • Variant;
    • "Эвт шаазгай буга барих."
    • Transliteration: Evt shaazgai buga barikh.
    • Translation:

• "Чоно үүрэндээ өлзийтэй." '
  • Transliteration: Chono uurendee ulziitei.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эр эс эндвэл баатар болдог, эрэг эс нурвал хад болдог." '
  • Transliteration: Er es endvel baatar boldog, ereg es nurval had boldog.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эрийг нас уулыг цас дарах." '
  • Transliteration: Eriig nas, uuliig tsas darakh.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эрлийг сургаар олдог." '
  • Transliteration: Erliig surgaar oldog.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эхийн санаа үрд, үрийн санаа хаданд." '
  • Transliteration: Ekhiin sanaa urd, uriin sanaa hadand.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Эхний санасан бурхны зарлиг." '
  • Transliteration: Ekhnii sanasan burkhnii zarlig.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Яарвал даарна, ядарвал..." '
  • Transliteration: Yaarval daarna, yadarval....
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Ялихгүй зусар баяжихад садаа." '
  • Transliteration: Yalikhgui zusar bayajikhad sadaa.
  • Translation:
  • English equivalent:

• "Муугийн гай олонд могойн ... тэнгэр." '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent:

• "" '
  • Transliteration:
  • Translation:
  • English equivalent: